Bohaterowie mitologiczni jako symbole wartości cenionych także dziś

Starożytni Grecy wyobrażali sobie bogów jako istoty podobne do ludzi, różniące się od nich jedynie mocą i umiejętnościami, dzięki którym kreowali świat i w rozmaity sposób ingerowali w życie zamieszkujących go śmiertelników. Ich podobieństwo do ludzi przy jednoczesnej swobodzie działania wpływało na postrzeganie mieszkańców Olimpu jako personifikacji rozmaitych wartości. Aktualność przypisywanych im cech obowiązuje nawet w świecie, gdzie antyczne podania pełnią jedynie rolę mitu.

Jednym z najbardziej cenionych bohaterów mitologii greckiej stał się Prometeusz, który ulepił człowieka z gliny zmieszanej ze swoimi łzami, tchnąc w niego duszę z ognia skradzionego z niebiańskiego rydwanu Heliosa. Troskliwie opiekował się swoim tworem, narażając się pozostałym bogom zwłaszcza Zeusowi, któremu nie spodobała się istota stworzona przez Prometeusza. Bohater ten wykazał się więc nie tylko bezinteresowną miłością połączoną z poczuciem odpowiedzialności za człowieka, ale również ogromną odwagą i bezkompromisowością w bronieniu swego dzieła i te wartości uosabia do dzisiaj.

Ulepiony przez Prometeusza człowiek miał stale upodabniać się do bogów na drodze własnego rozwoju. Dzięki sile charakteru i licznym talentom mógł, na równi z bogami, współtworzyć otaczający go świat. Stąd też mitologia pełna jest postaci śmiertelników o nieprzeciętnych zdolnościach, które posłużyły za podstawę dla archetypów określonych wartości.

Przykładem tak wykorzystanej historii jest mit o Dedalu i Ikarze prezentujący sylwetki ojca i syna, w których możemy odczytać upostaciowanie dwóch przeciwstawnych spojrzeń na życie. Racjonalny, zawsze skupiony na swojej pracy Dedal jest miłośnikiem umiarkowania i rozsądnego korzystania z dobrodziejstw, jakie zostały dane człowiekowi. Obdarowując Ikara skrzydłami doradza mu, by nie leciał ani za nisko, ani za wysoko, by nie uszkodzić mechanizmu i nie doprowadzić do własnej zguby. Dedal jawi się więc jako patron ludzi dojrzałych, potrafiących przewidzieć skutki swoich działań i ponoszących za nie pełną odpowiedzialność.

Jego syn reprezentuje z kolei marzycieli, którzy wyrywają się zawsze przed szereg i zdobywają się na wyczyny nieosiągalne i zakazane. Wierzy w sprawczą moc własnych pragnień, które więcej znaczą niż racjonalne prawa i zakazy. Pomimo przestróg ojca, Ikar wznosi się aż po samo niebo, zbliżając za bardzo do słońca, którego ciepło topi wosk na jego skrzydłach, powodując bolesny upadek z dużej wysokości.

Podobni mu ludzie żyją i dziś, nie bojąc się ryzykować własnym życiem, by odważnie sięgać po to, co dla innych wydaje się niedostępne; ich optymizm jest wartością, która pcha świat do przodu i stanowi dźwignię jego postępu.

Personifikacją wartości niezależnych od upływu czasu stał się również Tezeusz – mityczny władca ateński, który dzięki swej odwadze, sprytowi i życiowej zaradności uwolnił swoich rodaków od okrutnego haraczu, jaki musieli składac Minotaurowi. Męstwo Tezeusza zaowocowało również licznymi podbojami i pomnożeniem potęgi całego państwa greckiego. O powodzenie kraju zadbał dzięki swej roztropności i talentom. Mitologicznego bohatera postrzega się dzięki temu za jednego z twórców republikańskiego systemu zarządzania państwem, który do dziś uważany jest za najlepszy ustrój polityczny.