Apartheid - definicja. Apartheid w RPA - historia, charakterystyka

Apartheid to teoria, w myśl której uznawana jest wyższość osób o pochodzeniu europejskim nad plemionami Bantu, zgodnie z nią naród Bantu nie istnieje, funkcjonuje zaledwie kilka grup plemiennych. Odrzuca ona koncepcję egzystencji wielorasowej. Oznacza odrębność i odrzucenie, separację i segregację, przeciwstawia się integracji. Polityka apartheidu miała na celu ograniczenie praw i wolności konkretnych obywateli na określonym terenie, między innymi w aspekcie lokalizacji mieszkaniowej, użytkowania środków transportu, dostępu do rozrywek. Ponadto, ograniczony był dostęp do środków prawnych i politycznych, takich jak listy wyborcze.

Prawa apartheidu miały na celu wpojenie przekonania ludności do konieczności segregacji rasowej, czemu sprzeciwiała się większość państw na świecie oraz organizacja ONZ.

Po raz pierwszy stwierdzenie to pojawiło się w połowie ubiegłego stulecia. Jednakże historia rejonizacji oraz segregacji rasowej rozpoczęła się już w XVII wieku, poprzez działalność Holenderskiej Kampanii Wschodnioindyjskiej. Niechęć początkowo miała podłoże religijne, protestanci bowiem uważali się za przedstawicieli Boga. Tereny rezerwatów były nieporównywalnie gorsze niż przejęte przez białych osadników, co odbiło się na stopie życiowej Afrykanów. Głód, szerzące się choroby oraz przymusowa ciężka praca fizyczna zdziesiątkowały rdzenne plemiona w bardzo krótkim czasie. Znacznym obciążeniem były także lokalne podatki, nakładane na produkty pierwszej potrzeby. Funkcjonowanie niewolnictwa również wpłynęło na społeczeństwo, pomimo ograniczeń narzucanych przez władze często całe rodziny musiały wykonywać ciężkie prace. Kolejnym kamieniem milowym w historii plemion Bantu było odkrycie złóż diamentów w 1868 r., co zaostrzyło procedurę przemieszczania się Afrykanów, wymagano odpowiednich przepustek.

Z kolei panowanie imperium brytyjskiej zaostrzyło politykę rasizmu, poprzez wprowadzanie przepisów prawnym mających na celu ograniczanie praw Afrykanów. Podziały rasowe można było zauważyć w każdym aspekcie życia. Poskutkowało to powołaniem pierwszej afrykańskiej organizacji politycznej – w 1913r. powstał Afrykański Kongres Narodowy, w skład którego weszła afrykańska inteligencja, wodzowie plemienni oraz drobna burżuazja. Działalność organizacji skupiała się przede wszystkim na szerzeniu oświaty, pomijając walki zbrojne z białymi. Wykształciła się grupa Kolorowych, mających większe uprawnienia niż Bantu, zajmując pozycję pośrednią w hierarchii społecznej.

Zmiany nastąpiły w latach osiemdziesiątych, chociaż Bantu nadal nie miało praw politycznych. W 1986 r. zniesiono konieczność okazywania przepustek. W 1990 r. zwolniony z więzienia został N. Mandela, co poskutkowało rozpoczęciem procesu negocjacji o zniesienie ustawodawstwa segregacyjnego. W 1994 r. miały miejsce pierwsze wielorasowe wybory parlamentarne, w których zwyciężył Kongres – wówczas bantustany zostały formalnie przyłączone do RPA. Nelson Mandela został wybrany pierwszym czarnoskórym prezydentem RPA. Władza demokratycznie została przekazana na ręce Afrykanów, konsekwencją czego było zniesienie sankcji międzynarodowych wobec RPA oraz wpisanie go na listę społeczności międzynarodowych.