Kornel Makuszyński „Szatan z siódmej klasy” - opracowanie książki

„Szatan z siódmej klasy” po raz pierwszy został wydany w 1937 r. Od tego czasu powieść ta, łącząca w sobie kryminalne zagadki i niebanalne poczucie humoru, cieszy się wielkim zainteresowaniem czytelników.

Głównym bohaterem dzieła jest Adam Cisowski – bystry i inteligentny siedemnastolatek. Tytułowe miano „szatana z siódmej klasy” zyskał on, ponieważ rozszyfrował metodę, według której odpytywał uczniów profesor Gąsowski. Następnie młodzieniec miał jeszcze wiele okazji, by wykazać się naprawdę wielkimi zdolnościami umysłowymi i spostrzegawczością (kwestia listów profesora, problem  z piórem, księga rachunkowa). Informacje o dokonaniach Cisowskiego dotarły do pana Gąsowskiego, który poprosił go o pomoc w rozwiązaniu tajemniczej zagadki. Tak więc Adaś, zamiast udać się na wakacje nad morze, wyrusza do wsi Bejgoła, gdzie mieści się posiadłość rodziny Gąsowskich. Tam jego zadaniem będzie odkrycie tajemnicy, której początki sięgają czasów Napoleona Bonaparte.

Czas akcji powieści Kornela Makuszyńskiego przypada na czerwiec roku 1939 i trwa około 3 miesięcy. Narrator wielokrotnie przenosi nas w przeszłość – w dziewiętnasty wiek, do czasów napoleońskich oraz powstania styczniowego, a także w czas młodości Adasia, który jako czternastolatek, stosując niezwykle sprytną metodę, odkrył, kto zjadł jego lody. Miejscem akcji jest Warszawa oraz dwór państwa Gąsowskich, mieszczący się w Bejgole.
   
Treść „Szatana z siódmej klasy” można podzielić na cztery dominujące wątki. Pierwszym z nich jest opowieść kryminalno-detektywistyczna, w której znany z nieprzeciętnego umysłu Adaś Cisowski rozwiązuje zagadkę skarbu ukrytego w dziupli dębu przez napoleońskiego oficera (pojawiają się także wcześniejsze dokonania bohatera, które mają miejsce w szkole). Drugi opowiada historię młodzieńczego uczucia, jakie rodzi się między tytułowym bohaterem i Wandą Gąsowską. Trzeci wątek związany jest z historią i przenosi czytelnika w czasy wojen napoleońskich. To przypomnienie dawnych dziejów, kiedy mieszkańcy podzielonego między zaborców kraju wierzyli w to, że dzięki francuskiej armii uda się odzyskać niepodległość. Temat ten zostaje poruszony jeszcze raz – przez księdza Kazuro opowiadającego o powstaniu styczniowym. Za ostatni wątek możemy uznać dzieje majątku Gąsowskich – historię o tym, jak ważne w życiu człowieka jest to, co łączy go z przeszłością jego rodu. Ostatecznie udaje się uratować posiadłość w Bejgole, jednak wymaga to poświęceń nie tylko dziedzica – Iwa Gąsowskiego – ale także ze strony jego bliskich.
   
„Szatan z siódmej klasy” Kornela Makuszyńskiego to dzieło napisane w sposób niezwykle sprawny i efektowny. Konwencja powieści kryminalnej sprawia, że obfituje ono w liczne i niespodziewane zwroty akcji. Bohaterowie przedstawieni zostali w sposób bardzo wyraźny, a ich sylwetki pełne są także humoru. Komizm bardzo często pojawia się w książce Makuszyńskiego. Dotyczy on nie tylko postaci, ale także przedstawianych wydarzeń. Dzięki temu zabiegowi autor doskonale balansuje nastrój powieści, przeplatając fragmenty pełne napięcia i grozy z tymi, które można uznać za naprawdę śmieszne.
   
Jakie wartości uniwersalne można dostrzec w „Szatanie z siódmej klasy”? Jakkolwiek może się to wydawać mało prawdopodobne, książka obfituje w prawdziwe i ważne treści. Przede wszystkim pokazuje wielką wartość prawdziwej przyjaźni, która może odmienić nie tylko losy jednostek, ale i całych rodów. Bardzo ważne miejsce w książce Makuszyńskiego zajmuje także rozum. Droga do sukcesu Adama Cisowskiego jest trudna i skomplikowana, jednak udaje mu się ją przebyć właśnie dzięki przemyślanym działaniom. Książka ukazuje także wagę historii – wraca do czasów zaborów, by pokazać, jak wielką cenę zapłaciło wielu ludzi za wolność ojczyzny.

Autor nie pomija także faktu, iż korzenie każdego człowieka sięgają właśnie do historii. Pokazuje to na przykładzie dworku Gąsowskich, nad którym zawisły czarne chmury. Mobilizuje to bohaterów do działania, przez co ostatecznie udaje im się wyjść z opresji obronną ręką. Jednak za najważniejszą treść powieści można uznać przedstawienie wielkiej siły dobra. Główny bohater zawsze postępuje uczciwie i dba o uczucia innych ludzi. Dzięki temu zdobywa wielki szacunek i podziw otoczenia, co prowadzi go do ostatecznego sukcesu.