Zofia Nałkowska „Medaliony” - opracowanie książki

„Medaliony” to zbiór ośmiu opowiadań Zofii Nałkowskiej, w których autorka podjęła tematykę drugiej wojny światowej. Dała obraz wstrząsających i budzących przerażenie sytuacji mających miejsce podczas okupowania ziem polskich przez III Rzeszę. Za źródła posłużyły jej dokumenty, z jakimi stykała się podczas pracy w Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce.

Autorka oddaje rzeczywistość tego mrocznego okresu w sposób bezpośredni. Jej opowiadania stanowią precyzyjny zapis okrucieństw popełnianych przez Niemców. Bez żadnych ogródek pokazuje ona, jak daleko może posunąć się człowiek, byle tylko utrzymać się na powierzchni. Dotyczy to zarówno okupantów i ludzi z nimi sprzymierzonych, jak i tych, których ta „maszyna nienawiści” miała wyeliminować. Pierwsi byli gotowi uznać życie bliskich za coś zupełnie bez znaczenia i obchodzić się z nimi niczym z przedmiotami. Dla drugich ostatnim wyjściem z sytuacji, w których się znaleźli była samobójcza śmierć.

Styl „Medalionów” jest chłodny i minimalistyczny. Narrator nie stosuje rozbudowanych opisów, ucieka także od oceniania. Już sam świat przedstawiony nosi cechy miejsca mrocznego, rodzącego niepewność. Opowiadania zbliżone są do formy reportażu, której zadaniem jest jak najdokładniejsze przedstawienie opisywanych wydarzeń. Bardzo istotny jest również brak wartościowania poszczególnych postaw. Autorka miała świadomość tego, że niezależnie co powie na ten temat, to i tak nie będą to wystarczające słowa. Ocena zostawiona została każdemu odbiorcy, który poznając kolejne sytuacje sam będzie mógł wyobrazić sobie w jakie wydarzenia obfitował okres okupacji.

„Medaliony” Zofii Nałkowskiej są jednym z pierwszych literackich świadectw bestialstwa II wojny. W swoich opowiadaniach pokazała ona dezawuowanie ludzkiego życia. Zupełnie nie miało ono znaczenia, wszelkie pozytywne uczucia zostały zastąpione przez okrucieństwo i chęć przeżycia. Warto zwrócić uwagę na motto, którym autorka opatrzyła cały zbiór, brzmi ono: „ludzie ludziom zgotowali ten los”. Słowa te nie pozostawiają wątpliwości, że wszystkiemu winni są właśnie ludzie. To w dobitny sposób pokazuje bestialstwo i okrucieństwo, jakie drzemią w człowieku. Fraza ta jest zarazem pewnego rodzaju oskarżeniem, które kieruje autorka pod adresem III Rzeszy. To wszystko narodziło się w ich umysłach, więc powinni oni ponieść karę.

Interesujący jest także tytuł - „Medaliony”. Opowiadania autorki mają na celu upamiętnienie tragedii milionów. Świadomie buduje ona bardzo ogólnikowy obraz świata, nie nadaje swoim bohaterów cech wybitnie indywidualnych. Działanie to skierowane jest na uświadomienie odbiorcy, że w ten sposób cierpiały nieprawdopodobne ilości ludzi. Zadaniem pisarki jest upamiętnienie ich losu, utrwalenie go w świadomości następnych pokoleń, stworzenie takich medalionów umieszczanych na nagrobkach.

Zbiór ośmiu opowiadań Zofii Nałkowskiej to wstrząsający obraz czasu zagłady. Autorka w sposób charakterystyczny dla reportażu prezentuje nam, jak bardzo mroczne stało się życie w tych czasach. Pokazuje kolejne etapy dehumanizacji, którym podlegali ówcześni ludzie. Stopniowo, acz niesamowicie skutecznie, człowiek stawał się dla bliźniego bestią.