Znaczenie antyku w polskiej literaturze - rozwiń temat na dowolnie wybranych przykładach literackich

Polska literatura wielokrotnie odwołuje się do antyku. Dawniej autorzy czynili to, by podkreślić swoje obycie i wykształcenie. Teraz kierują się tą przesłanką, że motywy z tamtej epoki stały się uniwersalnym i powszechnie rozumianym kodem.

Jan Kochanowski swój dramat, pisany z troski o ojczyznę - „Odprawę posłów greckich”, osadził w tradycji antycznej. Czas, w którym rozgrywa się to dzieło, to okres nieco przed wojną trojańską. Menelaos i Odyseusz udają się do grodu Priama, by zapobiec wojnie. Jednak Trojanie nie ulegają ich żądaniom, a Antenor pragnący początkowo uniknąć starcia za wszelką cenę, nawołuje swój lud do walki. Dzieło Kochanowskiego miało początkowo mieć wydźwięk antywojenny, jednak został skłoniony do zmiany zdania przez Jana Zamoyskiego. Stąd nagła zmiana postawy Antenora.

Oświecenie, jako epoka bardzo bliska antykowi, jeszcze bardziej obfitowało w nawiązania do tej tradycji. Ignacy Krasicki pisząc „Monachomachię” i „Myszeidę” parodiował starożytne eposy. W twórczości ówczesnych poetów pojawiał się sentymentalizm, który był nawiązaniem do Arkadii - krainy wiecznego szczęścia i piękna, znanej z poezji Teokryta. Warto jeszcze dodać, że wiersze powstające w tym okresie były bardzo rygorystyczne pod względem konstrukcji i stylu, którymi nawiązywały do tradycji antycznej.

Także w romantyzmie pojawiały się odwołania do początków kultury. Dramat Zygmunta Krasińskiego pt. „Irydion” rozgrywa się w starożytnym Rzymie. Tytułowy bohater to Grek, który pragnie pomścić krzywdę swojego ludu, podbitego przez wojska tego potężnego państwa. Spiskuje on przeciwko cezarowi, dołącza do chrześcijan, by zachęcić ich do buntu. Jego działania nie przynoszą efektu, ale chylące się ku upadkowi cesarstwo i tak upadnie. „Irydiona” czytano jako dzieło o Polakach, znajdujących się pod zaborami. Sam autor umieścił takie nawiązanie, gdyż jego bohater, który ostatecznie sprzedał duszę diabłu, byle tylko osiągnąć swój cel, dla pokuty miał udać się na północ do ziemi mogił i krzyży.

Po II wojnie światowej świat pilnie potrzebował nowych wartości. Zygmunt Herbert w swoim wierszu „Dlaczego klasycy” zestawia obraz współczesnej kultury z cywilizacją antyczną. Najpierw przywołuje postać Tukidydesa śpieszącego z odsieczą do Amfipolis. Jego działanie zakończyło się niepowodzeniem, on sam ukarany został wygnaniem, co przyjął z godnością. Następnie odnosi się do świata współczesnego, w którym wobec takich wydarzeń generałowie znaleźliby miliony usprawiedliwień, byle uniknąć konsekwencji. Ostatnia część wiersza to refleksja nad stanem człowieka, który odnosi się do siebie z wielkim żalem oraz rozwodzi się nad rzeczami nieistotnymi. Poeta apeluje o zmianę priorytetów, inaczej „to co po nas zostanie / będzie jak płacz kochanków / w małym brudnym hotelu / kiedy świtają tapety”.

Antyk pełni w polskiej literaturze rolę skarbnicy motywów, ale także jest kulturą, która cieszy się szacunkiem i podziwem. Wielokrotnie odwołania, jakie możemy znaleźć w wielu utworach różnych epok, świadczą o tym, jak bardzo zadomowił się on w naszej kulturze.