Uniwersalizm mitu o Prometeuszu - mit o Prometeuszu

Mit o Prometeuszu opowiada historię tytana, który stworzył człowieka z gliny, zmieszanej ze łzami. Człowiek Prometeusza był jednak tworem bardzo wątłym, toteż ten postanowił wzmocnić go boskim ogniem, który skradł z Olimpu.

Czyn ten nie spodobał się władcy bogów, Zeusowi, który uważał, że ogień jest przywilejem istot boskich. Postanowił ukarać aroganckiego Prometeusza, przykuwając go do skał Kaukazu. Tam każdego dnia przylatywał do tytana drapieżny ptak (orzeł lub sęp, w zależności od wersji mitu), by wydziobywać jego wątrobę, która w magiczny sposób odrastała przez noc (ptak został później zastrzelony przez Herkulesa z łuku).

Prometeusz został ukarany za swą miłość do ludzi, których był dobroczyńcą. Dał im ogień, by nie musieli żyć w ciemności i lęku. Dał im narzędzia codziennego użytku, by ułatwić im życie; nauczył ich uprawiać rolę i hodować bydło. Prometeusz był dobroczyńcą ludzkości, który ofiarował za nią swoje cierpienie. Poświęcił samego siebie, by poprawić warunki bytu swojego umiłowanego dzieła, jakim był człowiek.

Nasuwa się tutaj skojarzenie z elementami charakterystycznymi dla mentalności i sposobu życia w chrześcijaństwie. Wypracowany jest w nim model ofiary i ofiarności, której najdoskonalszym przykładem jest ofiara z samego siebie Jezusa Chrystusa. Postawa ta wytwarza pewien archetypiczny model zachowania (archetyp, z gr. arche – „początek”, typos – „typ”, pewna struktura  pierwotna, będąca wzorem dla struktur późniejszych, zarówno świadomym, jak i nieświadomym), kultywowany przez wieki w każdym kręgu kulturowym. Poświęcenie w imię miłości jest częstym tematem zarówno zmagań literackich, jak i innych dziedzin działalności artystycznej. Jest ono także obecne w świecie współczesnym za sprawą osób takich, jak Matka Teresa z Kalkuty czy Janusz Korczak.

Nieustająca aktualność mitu o Prometeuszu wynika z tego, iż jest on (jak wiele innych mitów) swego rodzaju wyjaśnieniem zawsze obecnych w świecie fenomenów. Mit to nic innego, jak objaśnienie natury ludzkiej, która na przestrzeni dziejów wciąż pozostaje taka sama.