Edmund Niziurski „Niewiarygodne przygody Marka Piegusa” - opracowanie utworu

Powieść została napisana przez Edmunda Niziurskiego, poczytnego autora powieści dla dzieci i młodzieży. Jest to książka, w której narrator opisuje swoje spotkania z Markiem, pechowym trzynastolatkiem, który ma niezwykłą zdolność do pakowania się w tarapaty, a do tego jest „piegowaty w sposób urągający wszelkim rozsądnym normom”. 

Akcja powieści rozgrywa się na warszawskim Żoliborzu, gdzie mieszka Marek. Wartka akcja, niebanalna fabuła, żart sytuacyjny, humorystyczne dialogi, to niewątpliwe zalety powieści Niziurskiego.

Utwór można uznać za moralizatorski, bo to w dniu, w którym Marek postanowił zrobić sobie wagary, zaczynają się jego poważne kłopoty – zostaje uprowadzony przez bandę złoczyńców i uwięziony w melinie, która znajduje się w podziemiach kościoła św. Bazylego. A wszystko przez fatalną pomyłkę – podmianę plecaków.

Porywacze – Albert Flasz, Teofil Bosman, Chryzostom Cherlawy, Ślepy Tadzio, Antos Turpis i Zezowaty, żądają od Marka, by pracował w więzieniu – jego zadaniem jest odrabianie zadań domowych za dzieci porywaczy.

Gdy Marek znika, sprawą zaczyna się interesować detektywistyczna drużyna harcerska wraz z Teodorem, piętnastolatkiem, któremu ostatecznie (przy pomocy Nudysa, Pikolo i Kusibaby) udaje się uratować Marka: za pomocą przemyślnych manipulacji z lustrem uwalnia chłopca i uwięzionego wraz z nim pana Cedura.

Zdumiewająca pomysłowość autora w tworzeniu nazwisk i przezwisk bohaterów, a także intrygujący wątek detektywistyczny sprawiają, że książkę czyta się z zapartym tchem.
Rzeczywistość przedstawiona w utworze zawiera wiele nawiązań do sytuacji społecznej w kraju za czasów PRL: choć kilka z nich jest nierealnych (prywatny detektyw w dobie Gomułki to czysty wymysł, nierzeczywista jest także melina pod kościołem), to w fenomenalny sposób trafia w problemy społeczne, takie jak np. brak mieszkań (dokwaterowanie sublokatorów do rodzinnego mieszkania).

W powieści mamy do czynienia z niewiarygodną aferą kryminalną i z bandytami ze złodziejskiego gangu. Jednak wszystkie wydarzenia opisywane są w taki sposób, że czytelnik nie odczuwa prawdziwej grozy, a atmosfera daleka jest od opowieści mrożących krew w żyłach. Sposób kreacji świata przedstawionego oparty jest na grotesce, humorze sytuacyjnym, umownej scenerii.

Pech Piegusa jest pretekstem do ukazania, w jaki sposób drobiazgi wpływają na naszą codzienność: sprawy przypadkowe, banalne i błahe, które – wydawałoby się – nie mają żadnego znaczenia, często odpowiedzialne są za wydarzenia, których nie potrafilibyśmy przewidzieć.