Bolesław Leśmian „Gad” - interpretacja i analiza wiersza

„Gad” to wiersz, który ukazał się w drugim zbiorze utworów Bolesława Leśmiana zatytułowanym „Łąka” (1920). Podobnie jak w innych dziełach z tego tomu, mamy tutaj do czynienia ze współistnieniem fantastyki i rzeczywistości. Wszystko to rozgrywa się na łonie natury.

Wiersz został napisany dystychem. Liczy on 11 strof a w każdej 9 sylab, ze średniówką po 5. Utwór rymuje się parzyście - aa. W „Gadzie” spotykamy się z liryką pośrednią, charakterystyczną dla wierszy Leśmiana z tego okresu. Warstwa stylistyczna nie jest bardzo rozbudowana, pojawiają się nieliczne epitety, porównanie („Piersi ci chyle, jak z mlekiem dzban”) oraz jedna metafora („namdlewać snem”). Ta nieco skromna stylistyka wpisuje się w dynamikę utworu.

Na kobietę, która udała się do sadu, wśród olszyn napadł gad. Jako że to określenie jest pejoratywne i budzi negatywne skojarzenia, moglibyśmy pomyśleć, że grozi jej niebezpieczeństwo. Jednak nic bardziej mylnego, z kreaturą szybko połączyły ją rozkoszne doznania miłosnych uniesień. Kiedy potworne stworzenie powiedziało, że: „Zacznie się jawa - skończy się sen!” i zmieni swoją powierzchowność, stając się królem, kobieta zaczyna gwałtownie protestować. Nie chce odmienionej postaci swojego kochanka, gdyż uwielbia jego dzikie zwyczaje miłosne. Są one dla niej ważniejsze od najcenniejszych skarbów.

Wiersz ten można odczytać na wielu płaszczyznach. Jedna z nich odnosi się do mrocznej natury człowieka. Kobieta nie chce, by jej kochanek się zmienił, pragnie obcować z okropnym gadem. Jest rozmiłowana w doczesnej rozkoszy i nie myśli o czymkolwiek innym. Taki stan rzeczy zupełnie ją satysfakcjonuje. To obraz człowieka rządzonego przez pierwotne pragnienia i popędy, będącego blisko natury i dzikości.

Druga możliwość jest bardziej optymistyczna. „Gad” może być także wierszem o tym, że człowiek potrafi przywiązać się nawet do najgorszych rzeczy. Więź, która wtedy się tworzy, jest tak silna, że nie można jej zerwać. To przywiązania pozwala zapomnieć o negatywnych cechach, a wyciągnąć na pierwszy plan pozytywne aspekty jakiegoś zjawiska.