Jak żyć, aby osiągnąć pełnię człowieczeństwa - refleksje po przeczytaniu II części „Dziadów” Adama Mickiewicza

Obrzęd dziadów miał na celu zetknięcie się świata żywych ze światem zmarłych. Z jednej strony, zebrani w kaplicy wieśniacy starają się pomóc duszom cierpiącym czyśćcowe męki, z drugiej zaś, duchy pouczają ludzi, jak powinni żyć, by osiągnąć zbawienie i wieczne szczęście. Tym samym utwór ma wymowę etyczną, dotyczy kwestii moralnych. 

Konstrukcja utworu wiążę się z pojawieniem się trzech kategorii duchów: lekkich, pośrednich i ciężkich. Każda zjawa przedstawia swoją winę, oraz karę, jaką za nią ponosi. Na końcu zaś, formułuje morał, będący wskazówką dla żyjących.

Jako pierwsze przybywają duszyczki małych dzieci. Ich przesłanie jest następujące:

„Bo słuchajcie i zważcie u siebie,/ Że według Bożego rozkazu:/ Kto nie doznał goryczy ni razu,/ Ten nie dozna słodyczy w niebie”.

Sytuacja, w jakiej znalazły się dzieci, może budzić sprzeciw współczesnego odbiorcy. Natomiast nauka, którą przekazują, do dziś stanowi istotną wytyczną ludzkiego życia. Przykład Józia i Rózi podkreśla bowiem rolę cierpienia w naszej egzystencji. Jest ono nieuniknionym elementem ziemskiego bytowania, każdy, nawet małe dzieci, są na nie narażone.

Człowiek broni się przed bólem, stara się...