Mehoffer „Dziwny ogród” - interpretacja, opis obrazu

Józef Mehoffer rozpoczął pracę nad obrazem „Dziwny ogród” w 1902 roku, dzieło było zaś gotowe w kilka miesięcy później, w roku 1903. Artysta sportretował na nim swoją rodzinę – małego syna oraz żonę – w scenerii letniego ogrodu.

Obraz uznaje się za jeden z najlepszych przykładów polskiej sztuki secesyjnej, odwołującej się także do stylistyki stosowanej przez symbolistów. Technika wykonania opiera się tutaj na delikatnych, inspirowanych giętkością roślin, liniach oraz barwnych plamach, które wyznaczają zarówno rysunek postaci, jak i otaczającego ich krajobrazu. Barwy są nasycone, utrzymane w jasnych tonacjach i bardzo bogato oświetlone, niosąc ze sobą jednocześnie pewien ładunek znaczeniowy.

Pierwszy plan zajmują dwie postaci: nagi chłopiec oraz kobieta stojąca w cieniu drzewa. Postać dziecka zdaje się odwoływać nie tylko do rzeczywistej osoby synka malarza, ale także do toposu dziecka, które zwykło symbolizować niewinność (jego nagość jest w pełni wyeksponowanym, najmocniej oświetlonym elementem dzieła) i siłę witalną natury. Ów wymiar wzmacniają także trzymane przez chłopca w obu rękach kwiaty, stanowiące symbol życia, rozwoju, ale również ulotności, która zdaje się nadawać ton całej kompozycji; Mehoffer utrwala tutaj nastrój słonecznego dnia spędzonego w sielankowej atmosferze rodzinnego szczęścia i spokoju.

Przedstawiona z lewej strony pierwszego planu kobieta, żona malarza, została ubrana w strój o intensywnym, błękitnym kolorze, który każdemu z nas kojarzy się ze spokojem i statecznością, wzmaganymi tutaj również uśmiechem modelki i jej stonowaną pozą. Niebieski jest jednak również kolorem przyjaźni (jaka z całą pewnością łączyła Mehoffera z małżonką) oraz przywiązania do tradycji. Postać kobiety obrazuje wobec tego pozytywne emocje, jakie budziła w artyście, ale także urasta do symbolu kobiecości jako elementu wprowadzającego w przestrzeń „ogrodu”, jakim jest ogólnie pojęty świat, w atmosferę stateczności, spokoju i bezpieczeństwa.

„Błękitna dama” została ukazana w momencie sięgania w stronę gałęzi uginającej się pod ciężarem jabłek, które również pełnią tutaj funkcję symboliczną – ich ilość wskazuje na urodzajność i bogactwo ziemi, przejawiające się także we wszechobecnej, intensywnej i niemal przytłaczającej zielenią roślinności.

Pierwszy plan skrywa jednak jeszcze jeden element, który pozostaje niewidocznym przy pierwszym rzucie oka – jest to ogromna ważka wtopiona w korony drzew, stanowiąca coś w rodzaju „przedplanu” jako element wysunięty do przodu dalej od postaci, które zdają się odgrywać tutaj najbardziej istotną rolę. Mieniący się wieloma kolorami owad w tradycji literackiej jest uznawany za kwintesencję zmian i iluzji, stanowi symbol odnowy, ale także związanej z nią niepewności.

Na obrazie Mehoffera wprowadza pewien niepokój, zaburzając sielankowy nastrój stworzony przez bujną roślinność, postać kobiety na pierwszym planie oraz czuwającą nad całą sytuacją służącą z planu drugiego, ubraną w tradycyjny strój, odwołujący się do ludowej mądrości. Ważka zdaje się również poniekąd czyhać na beztroskiego, zajętego zabawą chłopca. Można wobec tego przypuszczać, że tytuł obrazu wynika właśnie z owego nietypowego zestawienia symboli spokoju, stateczności i bezpieczeństwa z przyczajonym u góry „potworem” w postaci wyolbrzymionego owada.

Obraz możemy obecnie podziwiać w Muzeum Narodowym w Warszawie.