Seweryna Szmaglewska „Czarne stopy” - opracowanie

Powieść Seweryny Szmaglewskiej pt.: „Czarne Stopy” ukazała się w 1960 roku, stanowiąc początek serii powieści dla dzieci i młodzieży w dorobku uznanej kronikarki życia z czasów wojny i okupacji, jakie opisała w książkach przeznaczonych dla dojrzałych czytelników.

Akcja „Czarnych Stóp” rozgrywa się dziesięć lat wcześniej nieopodal miejscowości Mąchocice w Górach Świętokrzyskich, gdzie harcerze pod dowództwem Andrzeja Wróbla rozbijają obóz w trakcie wakacji. Głównym bohaterem jest Marek Osiński – najmłodszy uczestnik obozu, w jakim udział bierze pięć zastępów. Chłopiec pochodzi z bardzo biednej rodziny terroryzowanej przez ojca-alkoholika, toteż początkowo ma problemy z adaptacją w towarzystwie rozbawionych, tryskających humorem kolegów.

Feralną dla Marka okaże się już pierwsza noc w obozie, kiedy to podczas sprawowanej przez niego warty ze spiżarni znikają serdelki i mleko. Chłopcy oskarżają wtedy malca o kradzież, wiedząc o jego trudnej sytuacji rodzinnej, która w ich przekonaniu mogła popchnąć go do podobnego czynu. Śledztwo zakłócają jednak kolejne tajemnicze zdarzenia – zniknięcie sztandaru i wiadomości przekazywane przez „Leśne Oko”, którego harcerzom pomimo usilnych starań nie udaje się wytropić. Podejrzenie o maczanie palców w owych dziwnych wypadkach padnie wkrótce również na harcerki, które w kilka dni po chłopcach rozbijają nieopodal swój obóz.

Tymczasem jednak drużynowy Wróbel organizuje swym podopiecznym życie zgodnie z planem, jaki wymyślił już przed wyjazdem. Chłopcy udają się więc na wędrówki krajoznawcze, w czasie których pomagają okolicznym mieszkańcom przy pracach w polu i słuchają ich opowieści. W obozie odbywają się też podchody, które wygrywa najmłodszy z harcerzy – Marek – zyskując sobie dzięki temu uznanie i sympatię kolegów. Ostatecznie spada z niego również podejrzenie o kradzież, która okazuje się dziełem rannej wyżlicy poszukującej pokarmu dla swych szczeniąt. Na pożegnalnym ognisku pojawia się też były partyzant, który wyjawia Andrzejowi, iż to on „nękał” obóz jako „Leśne Oko”, pragnąc przysporzyć chłopcom wrażeń i związanych z nią wspaniałych wspomnień. Postać partyzanta jest jednocześnie nawiązaniem do twórczości Szmaglewskiej przeznaczonej dla dorosłych, traktującej o latach wojny i okupacji.

Powieść doskonale trzyma w napięciu i zaskakuje szybkimi zwrotami akcji, dzięki czemu jej walor przygodowy wysuwa się na pierwszy plan. Książka zawiera jednak również elementy powieści formacyjnej, które zostały wyeksponowane za pośrednictwem postaci Marka – dzięki sukcesom odniesionym w trakcie obozu ze smutnego, zahukanego chłopca staje się doskonałym towarzyszem zabaw i żartów. Należy jednak pamiętać, że początkowo został niesłusznie oskarżony o kradzież jedynie ze względu na swoje pochodzenie, autorka zdaje się więc przestrzegać przed pochopnymi, bardzo często krzywdzącymi osądami wobec osób, których nie znamy.