Łukasz Górnicki „Dworzanin polski” - cechy idealnego dworzanina - Idealny dworzanin według Łukasza Górnickiego

Jakimi cechami powinien odznaczać się idealny mieszkaniec polskiego dworu w dobie renesansu? Czy prym powinien wieść jego umysł? A może ważniejsza jest przyjemna powierzchowność? Aby udzielić najpełniejszej odpowiedzi na to pytanie, warto zapoznać się z dziełem Łukasza Górnickiego pt.: „Dworzanin polski”, w którym w formie zwierciadła (z łac. speculum) została przedstawiona właśnie taka postać.

Za najważniejszą cechę dworzanina, wynikającą z tego dzieła, możemy uznać wdzięk. Wiążą się z nim takie przymioty jak naturalność i gracja. Idealny dworzanin musi przede wszystkim sprawiać wrażenie osoby działającej w sposób płynny i pozbawiony sztuczności. Pojęcie wdzięku możemy uznać za nadrzędne i najszersze, na które będą składać się pozostałe cechy.

Bardzo ważnym problemem dla uczestników spotkania w podkrakowskich Prądnikach jest język ojczysty. Cechą charakterystyczną mieszkańców Polski było to, że ledwo pomieszkali gdzieś za granicą, a już pragnęli w rodzinnym kraju wypowiadać się tylko w nowo poznanym języku. Przez to sprawiali wrażenie sztucznych, jakby niedopasowanych. Celem dzieła nie jest, co oczywiste, krytyka używania języków obcych. Wręcz przeciwnie, idealny dworzanin powinien płynnie nimi władać. Górnicki pragnie ukazać nieco inny proces – stosowanie zagranicznych języków w celu popisywania się, budzenia podziwu. To nie ma nic wspólnego z wdziękiem i naturalnością.

Idealny dworzanin powinien być także obyty z kulturą i modnymi rozrywkami. Najlepiej, gdyby jego towarzystwo sprawiało innym przyjemność. Dlatego nie może być człowiekiem jałowym. Pośród przydatnych umiejętności, które pomagały zjednać sobie towarzystwo, wymienił Górnicki: zdolności muzyczne (śpiew i gra na lutni) oraz umiejętności takie jak opowiadanie dowcipów i gra w kości.

Doskonały dworzanin musi szanować tradycję swojej ojczyzny. Pochodzenie szlacheckie jest nie tylko nobilitacją, ale także obliguje do pewnych zachowań. Przede wszystkim stanowi ono nakaz do kontynuowania narodowych zwyczajów i obyczajów. Zamiast bezmyślnie przejmować wzorce zza granicy (tyczy się to także języka), dworzanin powinien zwrócić się ku historii swojego państwa. Wszystko to powinien łączyć z dobrym doskonałym wykształceniem, które może zaowocować w kwestiach działalności na rzecz ojczyzny.

Za nadrzędną cechę idealnego dworzanina na podstawie „Dworzanina polskiego” uznaliśmy wdzięk. To składowa wielu mniejszych zachowań i predyspozycji przezeń przejawianych. Włączają się w nią nie tylko miła powierzchowność i nienaganne maniery, ale także bycie przyjaznym towarzystwu (gry, sztuka, dowcipy), znajomość historii ojczyzny oraz dobre wykształcenie, co pozwala być ciekawym partnerem rozmowy.