Adam Ważyk - biografia, życiorys

Adam Ważyk zrobił wiele dla kultury i literatury polskiej. Ten pisarz, tłumacz i publicysta był bardzo aktywnym artystą działającym ku poprawieniu stanu kultury polskiej i przybliżając rodzimym czytelnikom dzieła zagranicznych twórców: Rimbauda, Aragona czy Puszkina. Jednocześnie – z drugiej strony – był postacią bardzo kontrowersyjną ze względu na długoletnie popieranie angażowania się ZSRR w polskie sprawy wewnętrzne. Niekomunistyczni koledzy po piórze piętnowali go za to i szykanowali.

Ważyk był jednym z członków Awangardy Krakowskiej, ugrupowania, które swój początek miało w Krakowie, w drugiej dekadzie XX wieku. Założycielem był Tadeusz Peiper, który w swoim manifeście pt.: „Miasto. Masa. Maszyna” propagował kult nowoczesnej cywilizacji, postępu i uwielbienia dla artysty, który wcielać się miał w rolę budowniczego wiersza. Wiersz z kolei miał wyrażać jak najwięcej treści przy zastosowaniu jak najmniejszej ilości słów. Skondensowana metafora, precyzja, skróty myślowe i odejście od sentymentalizmu na rzecz intelektualizmu to główne cechy twórczości krakowskich awangardzistów skupionych wokół czasopisma „Zwrotnica”.

Sam Ważyk urodził się w 1903 roku. W okresie młodości współpracował z wieloma czasopismami. Oprócz wspomnianej „Zwrotnicy”, także z „Almanachem Nowej Sztuki” oraz „Naszym Przeglądem”, gdzie prowadził dział recenzji filmowych. W latach 30. zajmował się twórczością prozatorską. Wydał zbiór opowiadań pt.: „Człowiek w burym ubraniu”, a także powieść pt.: „Mity rodzinne”. Kiedy wybuchła II wojna światowa, popierał pomysł włączenia Polski do terytorium ZSRR. Publikował także w tzw. gadzinówkach, czyli czasopismach wydawanych w języku polskim, jednak propagujących idee zaborców. Ta działalność spotykała się z żywą krytyką środowiska kulturalno-naukowego Polski czasów wojny.

Ważyk działał także w organizacjach podległych ZSRR, np. w Związku Patriotów Polskich. Wydawał swoje utwory  w czasopismach: „Kuźnica”, „Odrodzenie”, które potem połączyły się stwarzając „Nową Kulturę”, będącą pismem wychodzącym z ramienia Związku Literatów Polskich. Już w latach 60. „Nowa Kultura” połączyła się z „Przeglądem Kulturalnym”, w wyniku czego powstało nowe czasopismo – „Kultura”.

II wojna światowa to także czas działania w siłach zbrojnych ZSRR oraz jednoczesnego pisania utworów politycznych i patriotycznych skierowanych przede wszystkim do żołnierzy polskich działających w szeregach sowieckiej armii. Po wojnie Adam Ważyk nadal propagował ustrój socjalistyczny, którego był gorącym zwolennikiem. Pojawiały się nawet głosy, iż nie tylko negatywnie odnosił się do pisarzy i poetów mających inny światopogląd, ale nawet dyskryminował ich. O takich wypadkach pisał np. Stefan Kisielewski. Należy jednak przywołać nie tylko negatywne opinie dotyczące jego działalności. Ważyk starał się także wspomóc innych pisarzy, których dotknął reżim sowiecki. Wielokrotnie pisał listy w sprawie uwolnienia Aleksandra Wata, który przebywał na zesłaniu.

Także słynny „Poemat dla dorosłych” wydrukowany w „Nowej Kulturze” świadczył o powolnym przewartościowaniu światopoglądu dotychczas wyznawanego. Ważyk coraz krytyczniej podchodził do rządów władz Polski Ludowej, krytykował niektóre posunięcia polityczne oraz żądał poprawy sytuacji społecznej. „Poemat...” wywołał burzę, doprowadził także do zwolnienia redaktora naczelnego czasopisma. Ważyk coraz krytyczniej podchodził do sytuacji w kraju, piętnował propagandę oraz kłamstwa polityczne. Wystąpienie z PZPR było ostatecznym krokiem sprzeciwu.

Jednak władza nie pozostała obojętna na jego sprzeciwy – zakazała mu druku swoich artykułów. Niezrażony tym, Ważyk nie wahał się podpisać „Listu 34”, który sprzeciwiał się braku wolności słowa, a także „Memoriału 101” zakładającego sprzeciw wobec podległości Rosji Radzieckiej. Bronił także represjonowanych studentów, walczył o wolność słowa.

Zmarł w 1982 roku. Jego dzieła to m.in. tomiki „Zdarzenia”, „Serce granatu”, autobiografia „Kwestia gustu” czy powieść „Latarnie świecą w Karpowie”.