Czesław Miłosz „Zaklęcie” - interpretacja i analiza wiersza

Wiersz Czesława Miłosza pod tytułem „Zaklęcie” powstał w roku 1969 i został wydany w tomie „Miasto bez imienia”, w najdojrzalszym okresie jego twórczości. W tamtych latach wydawanie utworów Miłosza na terenie Polski były surowo zakazane, jednak w końcu i w jego ojczyźnie ujrzały światło dzienne. „Zaklęcie” jest jednym z najbardziej charakterystycznych wierszy z tego zbioru.

Utwór ten jest jednoznaczną pochwałą ludzkiego rozumu. Rozum, a może i mądrość życiowa staje się jedynym wyznacznikiem prawidłowego życia. Nic nie wskazuje nam lepszej drogi niż rozum, zdawałby się mówić Miłosz. To jego powinniśmy słuchać przy podejmowaniu jakichkolwiek decyzji, bo tylko ów rozum poprowadzi nas jakby za rękę przez życie w sposób najmniej skomplikowany. Rozum toruje nam prostą drogę wśród licznych zakrętów.

„On ponad to, co jest, wynosi, co być powinno,
Nieprzyjaciel rozpaczy, przyjaciel nadziei.
On nie zna Żyda ni Greka, niewolnika ni pana,
W zarząd oddając nam wspólne gospodarstwo świata”.

Dla rozumu nie ma rozróżnień między rasami, poglądami politycznymi. Dzięki rozumowi możemy robić wszystko i to we właściwy sposób (na przykład zarządzać krajem, dokonywać trafnych osądów i wyborów). Rozum pomaga nam we wszystkim. Dzięki niemu łatwiej jest nam dogadać się z innymi ludźmi, a także odkrywać nowe rzeczy. Dla rozumu wszystko ciągle jest nowe. Spośród wielu kłamstw, epitetów, zbytków językowych wyłuskuje to, co najważniejsze i najistotniejsze, dlatego też kierowanie się nim jest najlepszą rzeczą pod słońcem.

Rozum Miłosza jest doskonały, posługując się nim, nie popełnimy żadnego błędu. Nie sprzyja on takim uczuciom jak rozpacz, dlatego dobrze jest go mieć po swojej stronie. To on motywuje nas do działania, nie pozwala się zatrzymać. Nie ma nic nad niego lepszego, potężniejszego, bardziej prostego, bo rozum w swym skomplikowaniu jest bardzo prosty. Szybko oddziela białe od czarnego, natychmiast pozwala nam na zdecydowanie, co jest dobre, a co złe.

„On mówi nam, że wszystko jest ciągle nowe pod słońcem,
Otwiera dłoń zakrzepłą tego, co już było
Piękna i bardzo młoda jest Filo-Sofija”.

Autor poświęca chwilę, aby podkreślić swoje zamiłowanie do filozofii - nauki o mądrości. W tym człowiek może się spełniać, ona odkrywa przed nami klucz do rozumu. W niej zawsze możemy odnaleźć coś cennego.

Wiersz składa się z dwudziestu wersów i jest pozbawiony rymów. Nie znajdziemy tutaj wielu epitetów i przymiotników. Jest to utwór surowy w swojej budowie. Sam tytuł utworu wskazuje, czym jest wiersz Miłosza. Chociaż przypomina nieco modlitwę, jest raczej zaklęciem - zaklęciem rozumu i mądrości życiowej. Rozum zarówno jak i poezja bliskie są naturze, choć wciąż młode (narodziły się niedawno). Rozum i poezja są z natury dobre, jemu służą.

Wiersz Czesława Miłosza pod tytułem „Zaklęcie” jest wspaniałą apoteozą życia kierowanego przez wybór rozumu. Bowiem to nasz najlepszy doradca, przewodnik w tym trudnym życiu. Gdyby człowiek nie miał zamiaru kierować się właśnie rozumem, zginąłby już dawno temu. Nie można oczywiście zapominać o uczuciach, ale one schodzą na dalszy plan - najważniejsze jest osiągnięcie kompromisu z samym sobą - a to stanie się dopiero wtedy, gdy zaufamy własnemu rozumowi.

Rozum uczy nas życia, dzięki niemu możemy dowiedzieć się więcej nie tylko o samym sobie, ale także o innych ludziach, zjawiskach, wydarzeniach. Ważne by na to pozwolić wybierając ścieżkę rozumu.