Aleksander Fredro „Śluby panieńskie” - charakterystyka porównawcza Anieli i Klary

Postacie Klary i Anieli, głównych bohaterek „Ślubów panieńskich” zostały przedstawione przez Aleksandra Fredrę na zasadzie kontrastu. Dziewczyny są dalekimi kuzynkami i przyjaciółkami. Obie mieszkają w domu pani Dobrójskiej, matki Anieli, wspólnie spędzają czas, czytają książki i zajmują się robótkami ręcznymi, ale ich charaktery różnią się od siebie.

Aniela całe życie wychowywała się na wsi kilka kilometrów od Lublina, z dala od problemów wielkiego miasta. Nie wiedząc, co dzieje się na świecie, w polityce i życiu wielkomiejskim, Aniela dorastała przygotowywana do pełnienia obowiązków żony i matki. Jako kilkunastoletnia dziewczyna jest już wzorem wszystkich cnót kobiety, aniołem - co sugeruje jej imię. Z charakteru Aniela jest pogodna, łagodna, cicha, zawsze skora do pomocy. Z pokorą i szacunkiem spełnia wszystkie prośby matki. Nie ma swojego zdania i jest uległa.

Aniela kocha czytać romanse, marząc o miłości niczym z książek. Za namową kuzynki składa śluby panieńskie: obiecuje nienawidzić mężczyzn i nigdy nie zostać żoną. Mimo przysięgi Aniela jest pełna współczucia i empatii względem dręczonego przez Klarę Albina. Krytykuje postawę kuzynki, uważając, że dziewczyna nie musi kochać młodzieńca, ale nie powinna nim gardzić.

Pani Dobrójska na przyszłego męża Anieli wyznaczyła Gustawa. Dziewczyna zaczyna dostrzegać sens złożonych ślubów, widząc ignorancję i brak szacunku ze strony młodzieńca. Dopiero intryga Gucia, w którą zostaje wplątana, przywraca dziewczynie wiarę w miłość, a na młodzieńca pozwala spojrzeć z innej perspektywy. Aniela zakochuje się w Gustawie z wzajemnością i przyjmuje jego oświadczyny.

Klara jest zupełnym przeciwieństwem Anieli. Wychowała się w domu pełnym kłótni i nienawiści. Rodzice swoim zachowaniem wpłynęli częściowo na obraz małżeństwa widziany oczami Klary. Bohaterka Fredry wyniosła zatem z domu jedynie negatywne emocje i nienawiść do mężczyzn. Gdy poznajemy ją w „Ślubach panieńskich” wychowuje się już u swojej ciotki, pani Dobrójskiej.

Klara jest błyskotliwą, temperamentną i przekorną dziewczyną. Jest kłótliwa i buntownicza, a przy tym inteligentna i sprytna. Potrafi być bardzo złośliwa i niemiła, co udowadnia w każdej rozmowie z Albinem. Kpi i żartuje z miłości zakochanego w niej młodzieńca: „Niech kocha, płacze, jęczy, kona”. Ona też jest pomysłodawczynią ślubów panieńskich, do których - dzięki swojej silnej i przytłaczającej Anielę osobowości - namawia też kuzynkę.

Klara jest przykładem emancypantki tamtych czasów. Sama chce wybierać, z kim ewentualnie spędzi resztę życia. Buntuje się, żądając równouprawnienia w miłości, ale z samym uczuciem walczy długo. Nie dopuszcza do siebie myśli, że może kochać Albina, ale w momencie, gdy młodzieniec stał się obojętny wobec niej i przestał się do niej zalecać, przestraszona, że straci prawdziwą miłość, wyznaje mu miłość, do ostatniej chwili udając twardą i zbuntowaną: „Ach, gdybym mogła, na złość bym nie chciała! I kochać cię muszę!”

Niewątpliwie w przedstawionym przez Aleksandra Fredrę przyjacielskim układzie dziewcząt dominuje Klara. To ona rozbudza w kuzynce niechęć do mężczyzn i przekonuje do złożenia ślubów panieńskich. Jest odważniejsza od Anieli zarówno w słowach jak i czynach. Natomiast Aniela bardziej niż kłótliwa kuzynka szanuje innych ludzi. Strofuje Klarę, gdy ta jest niemiła dla Albina.
Chociaż są różne, zarówno Klarze, jak i Anieli przyświeca wspólny cel: chcą być szanowane przez mężczyzn i traktowane na równym poziomie. Obydwie też, mimo iż tego nie ujawniają, czekają na wielką miłość. Gdy w końcu się zakochują, porzucają złożone wcześniej śluby panieńskie.