Motyw rozstania w literaturze - opracowanie

Rozstania mogą być różne. Mogą dotyczyć konkretnej relacji dwóch i więcej osób, ale mogą tez mieć wymiar bardziej duchowy (jak rozstanie z dotychczasowym życiem i jego zmiana). Literatura korzysta z motywu rozstania na bardzo różnych płaszczyznach.

Jednym z szablonowych przykładów jest rozstanie Odysa z Itaką i ukochaną żoną Penelopą. Jej postać jest przywoływana przez twórców rzadziej niż postać jej męża, a przecież Penelopa to wzór wiernej żony, której rozstanie z mężem i brak wieści od niego wcale nie stanowiło pretekstu do złamania przysięgi małżeńskiej, mimo iż ich rozłąka trwała niemal dwadzieścia lat. Kobieta czekała na swojego ukochanego przez cały ten czas, który był dla niej trudną próbą miłości i nadziei na jego powrót.

Mitologia odwołuje nas również do innego rozstania dwojga kochanków. Mówię tu o Orfeuszu i Eurydyce. Poeta utracił swoją ukochaną, która umarła na skutek śmiertelnego ukąszenia przez żmiję. Orfeusz nie chce się pogodzić ze stratą zony, dla niego śmierć jest tylko chwilowym rozstaniem, ponieważ postanawia udać się w zaświaty, by odzyskać Eurydykę. Władca Hadesu zgodził się na to pod warunkiem, że poeta nie obejrzy się w jej stronę dopóki nie opuszczą podziemi. Orfeusz nie był w stanie jednak oprzeć się pokusie i odwrócił wzrok w stronę ukochanej żony i utracił ją na zawsze. Tym razem rozstanie oznaczało rozstanie na wieczność.

Inny mityczny motyw rozstania to historia Narcyza- młodzieńca zakochanego w swoim lustrzanym odbiciu, które ujrzał w tafli jeziora. Od tej pory mężczyzna NIE rozstaje się z przedmiotem westchnień ani na moment.

Motywu rozstania możemy szukać także w późniejszych dziełach. Mamy na przykład postać Raymonda Ramberta z „Dżumy” Camusa. Ten młody człowiek rozstał się z ukochaną, zostawiając ją we Francji, a sam jako dziennikarz przyjechał do Oranu, by zebrać informacje na temat arabskich mieszkańców miasta. Podczas jego pobytu wybucha jednak epidemia i Rambert zmuszony jest pozostać w Oranie, na co początkowo w ogóle nie chce przystać. Rozstanie z ukochaną uświadamia mu jednak, że być może ona nie jest tą osobą, którą kocha i jego miłość do niej była tylko wyidealizowaną imaginacją.

Tadeusz Borowski w swoich opowiadaniach również posługuje się motywem rozstania. Jego utwory adresowane są do Marii, ukochanej, której opowiada o życiu w obozie. Opowiadania mają więc formę epistolarną, a rozstanie staje się bodźcem do dzielenia się swoją historią i codziennością. Podobną sytuację możemy znaleźć również u Goethego w „Cierpieniach młodego Wertera”, gdzie tytułowy bohater, pisze listy do Lotty, kobiety, którą kocha, opowiadając każdy dzień spędzony bez niej. Rozłąka sprawia, że mężczyzna idealizuje przedmiot swoich uczuć, które dodatkowo podsyca wyobraźnią.

Zupełnie inne wykorzystanie motywu rozstania możemy zaobserwować u księdza Robaka w „Panu Tadeuszu”. U tej postaci zachodzi proces przeobrażenia wewnętrznego, z młodego zbuntowanego awanturnika i hulaki Jacka Soplicy przeistacza się w pokornego patriotę zakonnika. Mamy więc tutaj rozstanie z pewnym etapem życia. Taki sposób użycia motywu rozstania możemy spotkać w wielu dziełach literackich, a zwłaszcza właśnie w twórczości romantyków, gdyż właśnie w tego typu dziełach w bohaterach zachodzą przemiany.