Ignacy Krasicki „Ptaszki w klatce” - interpretacja, opracowanie i morał bajki Krasickiego

„Ptaszki w klatce” to utwór, który znalazł się w pierwszym tomie „Bajek” Ignacego Krasickiego. Już sam tytuł mówi nam, że jego bohaterami będą zwierzęta. Co na ich przykładzie chce nam ukazać nam autor?

W tej czterowersowej opowieści występują czyżyk młody i czyżyk stary. Nie jest to jednak typowy przykład bajki zwierzęcej, ponieważ nie możemy im przypisać żadnych cech ludzkich, nie są one odzwierciedleniem przymiotów typowych dla człowieka. Dzieło opiera się na dwóch wypowiedziach, które podane są w formie cytatów. Pierwsza jest autorstwa młodszego ptaka, który dziwi się płaczowi swojego towarzysza: przecież w klatce mają większe wygody, są zawsze syci, ich życie ma zupełnie inną jakość niż niepewny byt w polu, gdzie nie tylko mógł dokuczać im głód, ale także drapieżniki. Tylko doświadczenie pozwala staremu czyżykowi odnieść się ze zrozumieniem do tego, co mówi jego młodszy towarzysz. Na jego zdziwienie odpowiada on następującymi słowami: „Tyś w niej [niewoli] zrodzon - rzekł stary - przeto ci wybaczę;/ Jam był wolny, dziś w klatce - i dlatego płaczę”.

Okazuje się, że jeden z ptaków poznał kiedyś smak wolności, a teraz znalazł się w klatce. Pomimo wszystkich wygód i udogodnień, brakuje mu możliwości samostanowienia o swoim losie. Zupełnie inną postawę prezentuje młodszy czyżyk, dla którego klatka wydaje się być miejscem idealnym. Wbrew pozorom jego sytuacja jest bardziej godna pożałowania niż los starszego z ptaków. Przecież nigdy nie poznał on tego uczucia, jakim jest wolność. Urodził się w klatce i uznał ją za swoje środowisko naturalne. Musi więc cieszyć się tym, co ma, chociaż jest to zupełnie sprzeczne z jego naturą.

Bajka ta była odczytywana na dwa sposoby. Pierwszym jest oczywiście jej uniwersalna wymowa, czyli pochwała wolności jako największej wartości w życiu ludzkim. Ktoś, kto nigdy nie poznał jej smaku, nie może przecież wiedzieć, jak piękne jest to uczucie. W czasach zaborów czytano dzieło jako alegorię sytuacji Polski. Trzeba jednak przyznać, że byłaby to bardzo pesymistyczna wizja, w myśl której zrodzeni w zaborach mieliby porzucić dążenie do niepodległości i zadowolić się tym, co mają. Jak wiemy, duch narodu okazał się silniejszy. Dlatego bajkę Ignacego Krasickiego pt.: „Ptaszki w klatce” należy przede wszystkim uznać za apoteozę wolności.