Witkacy „Matka” - problematyka dramatu

Akcja dramatu Witkacego „Matka” koncentruje się na niecodziennej relacji matki i syna. Matka (Janina Węgorzewska) utrzymuje swojego syna (Leon Węgorzewski), który jest filozofem. Pieniądze na życie czerpią z robótek na drutach. Głównym elementem tej relacji jest wampiryzm Leona, który „wysysa” z Matki wszystko, co jest dlań dostępne. Nie tylko żyje za jej pieniądze, lecz dodatkowo faszeruje ją środkami odurzającymi, powodując jej uzależnienie i w końcu śmierć (Matka zażywa zbyt silną dawkę kokainy i umiera w uniesieniu).

Związek pomiędzy Matką a Leonem jest chory, zniekształcony. Dlatego też wydźwięk całości dramatu jest tak nieprzyjemny. Zabieg ten został przez Witkacego zastosowany celowo, by zaszokować odbiorców i wytrącić ich z równowagi. Sam autor nazywa sztukę „niesmaczną”.

Matka (prawdopodobnie z powodu swojego uzależnienia) ma do Leona stosunek ambiwalentny. Zdaje się być dumna z syna-filozofa, lecz równocześnie nie do końca chyba rozumie jego idee. Poświęca dla niego swoje zdrowie i pracę, lecz czyni mu z tego powodu wymówki, ponieważ zdaje sobie sprawę z faktu, że syn powinien już sam na siebie zarabiać. Relacja ta jest wyjątkowo toksyczna dla obu stron.

Drugim podstawowym problemem utworu jest sama postać Leona jako filozofa i jako człowieka. Leon świadom jest upadku kultury i cywilizacji. Widzi śmierć sztuki i religii, zdaje sobie sprawę z niedalekiego końca filozofii. Jego katastroficzne wizje przyszłości zapełniają jego umysł do tego stopnia, że nie potrafi skupić się na niczym innym. Jego lęk jest odniesieniem do rozsiewanego przez Witkacego poglądu o zaniku wyższych uczuć i metafizyki we współczesnym świecie.

Leon płaci wielką cenę za swoją wiedzę. Poniekąd z jego winy umiera Matka, a on nie może znieść wyrzutów sumienia. Świat dokonuje na nim swojej zemsty, gdy symbolizujący technokrację (której tak się obawiał) Robotnicy spychają go w przepaść.