Czesław Miłosz „Piosenka o porcelanie” - interpretacja i analiza wiersza

Porcelana, niezależnie czy pospolita i bezwartościowa, czy też drogocenna i piękna, jest krucha. To chyba pierwsze skojarzenie, które nasuwa się po wypowiedzeniu tego słowa. Łatwo ją uszkodzić, nietrudno zniszczyć. W „Piosence o porcelanie” Czesław Miłosz opowiada o rozsypanej w pył porcelanie. Zastanówmy się co może symbolizować owa materia.

Wiersz sprawia wrażenie utworu lekkiego i przyjemnego. Z pewnością nie bez wpływu na to jest słownictwo, którym posługuje się podmiot liryczny. Używa on wielu zdrobnień, które odnoszą się właśnie do porcelany: „spodeczki”, „maleńkie”, „skorupki”. Także budowa utworu może wskazywać na to, że dzieło podejmuje jakiś niewiele znaczący temat. Składa się on z trzech strof liczących po dwanaście wersów (odpowiednio po 8,7,8,7,8,7,8,7,8,7,8,8 sylab). Rymują się one przeplatanie, co nadaje wierszowi rytm bardzo żywy i przyjemny dla ucha. Każde dwa ostatnie wersy składają się na coś w rodzaju refrenu, powtarzają się w nich następujące słowa: „Niczego mi proszę pana / Tak nie żal jak porcelany”.

Jednakże pojawiają się także zwroty zaburzające nastrój utworu. Podmiot liryczny wspomina o przejeżdżających czołgach, połamanych drzewach, kurhanach, a sama porcelana jest rozbita i leży na ziemi w szczątkach. Możemy przypuszczać, że wydarzeniem przywoływanym przez ja mówiące jest II wojna światowa. To prawdopodobnie ona sprawiła, że porcelana została pokawałkowana i chrzęści pod butami. Czymże jest więc ta porcelana?

Możemy odczytywać ją jako zdewastowane dzieła rąk ludzkich (zwrot: „sny majstrów drogocenne”, jako wszystko wartościowe co uległo zniszczeniu podczas przejazdu czołgów, a także możemy pójść o kok dalej i oderwać się od jej materialnego wymiaru. Być może porcelana jest symbolem ogólnoludzkich wartości, porządku świata, który został potłuczony podczas okropnych wydarzeń wojennych. Teraz ziemia stała się miejscem bardzo niegościnnym dla człowieka, do tego stopnia, że rozdrobniona porcelana kaleczy go w stopy, kiedy stawia kolejne kroki.

„Piosenka o porcelanie” to utwór, który pod pozorami niewinnej piosnki przemyca bardzo bolesną refleksję o ludzkim świecie. Wszystko co dotychczas istniało, zostało potłuczone niczym porcelana. Tych kawałków nie da się już pozbierać i poskładać na nowo, a wspomnienia o nich mogą dotkliwie ranić duszę każdego człowieka (porcelana kalecząca stopy).