Emma Bovary - portret psychologiczny - Gustaw Flaubert „Pani Bovary”

Powieść Gustava Flauberta pt. „Pani Bovary” należy do grupy prekursorskich dzieł prozy realistycznej, która rozwijała się najprężniej w drugiej połowie XIX wieku. Jednym z założeń estetycznych tego typu twórczości był nowatorski sposób kreowania postaci, polegający na ich wyraźnym rysunku psychologicznym, uwzględniającym szeroką gamę uwarunkowań zewnętrznych, rozmaitych motywacji i predyspozycji, które w możliwie najbliższym stopniu miały odpowiadać określonym typom ludzi spotykanym w rzeczywistości. Bardzo ważną zasadą w takiej konstrukcji postaci był szczególnego rodzaju obiektywizm narratora, który żadnej z postaw czy wyborów swoich bohaterów nie oceniał ani nie wartościował. Arbitralne oceny nie pokrywały się bowiem ze światem realnym, w którym nie istnieją ludzie całkowicie źli, nie ma również ludzi pozbawionych jakiejkolwiek skazy.

Postać Emmy Bovary została oceniona bardzo negatywnie przez współczesną Flaubertowi, konserwatywną krytykę, jej wybory były bowiem z punktu widzenia mieszczańskiej obyczajowości niemoralne i rzekomo zupełnie niezrozumiałe. Pisarz stworzył jednak bardzo bogaty i wielopłaszczyznowy portret psychologiczny tej bohaterki, który w pełni motywuje i uprawdopodabnia podejmowane przez nią wybory życiowe.

Emma wychowywała się w małym, prowincjonalnym miasteczku na północy Francji, pobierając edukację w miejscowej szkole. Z dużą dozą prawdopodobieństwa można przypuszczać, że była to edukacja bardzo powierzchowna, ograniczona jedynie do podstawowych wiadomości z zakresu dziedzin przydatnych w codziennym życiu i prowadzeniu domu, a także niezbyt pogłębionego kursu literatury i sztuki. Wyniosła stąd zamiłowanie do czytania romansów, które w młodej dziewczynie wyrobiły mylne przekonanie na temat rzeczywistości postrzeganej przez pryzmat dramatycznych historii wielkich kochanków. W chwili wkraczania w dorosłe życie Emma wierzyła, iż tak właśnie powinno wyglądać jej życie, do tego bowiem stworzone są kobiety wrażliwe na piękno i sztukę.

Zderzenie młodzieńczej, w dużym stopniu wyidealizowanej wizji świata z jego prozaiczną, nieraz brutalną i wulgarną rzeczywistością wywołało w młodej pani Bovary ogromne rozczarowanie, bardzo długo pielęgnowała jednak swoje złudzenia, w dziecinnej naiwności wierząc, że gdzieś nadal czeka na nią wymarzone życie. Potwierdzenia swoich założeń szukała w kolejnych romansach, które przysłoniły jej prawdziwe szczęście leżące na wyciągnięcie ręki, we własnym domu, w osobach kochającego ją do szaleństwa męża i małej córeczki. Emma nie zdążyła jednak dorosnąć do zrozumienia najprostszych, a jednocześnie najbardziej realnych prawd, pozostając zagubioną pomiędzy dwoma światami – tym realnym, i tym zaprojektowanym we własnej głowie. Być może owo zrozumienie przyszło w ostatniej chwili, kobieta poczuła się jednak winna wobec swoich bliskich, zdając sobie sprawę na jak wielu polach ich zawiodła. To kazało jej wierzyć, że nie jest ich warta, że nie zechcą przyjąć jej z powrotem, paradoksalnie poszukiwała więc piękna tam, gdzie nie można go znaleźć, nie uwierzyła zaś w to, że rzeczywiste piękno, od dawna otaczało jej egzystencję.