Jan Kochanowski „Odprawa posłów greckich” - ocena postaw bohaterów ukazana w „Odprawie posłów greckich”

Tragedia antyczna, a za nią klasyczna, nie zagłębiała się w analizę charakterów postaci. Wynikało to z roli, jaką wyznaczono tragedii oraz z licznych ograniczeń formalnych. Toteż bohaterowie są schematyczni, często określani przez jedną cechę. Prezentują swoją osobą określoną postawę, jakiś pogląd, niezmienny od początku do końca.

Bohaterowie „Odprawy posłów greckich” wyraźnie dzielą się na dwa obozy, przeciwników i zwolenników wydania Heleny Grekom. I według tej przynależności są ocenieni. Postacie pozytywne, to te, które kierując się dobrem ogółu, pragną uniknąć wojny; negatywne to zwolennicy zbrojnego konfliktu.

Postacie pozytywne

Postacie pozytywne to Antenor, Priam, Kasandra oraz greccy posłowie Ulisses i Menelaos. Wszyscy oni dostrzegają zło, które wojna niewątpliwie sprowadzi na oba narody i pragną  uniknąć najgorszego. Niestety, należą do mniejszości. Przedstawicielami Greków są osławiony swoim sprytem Ulisses i Menelaos, mąż porwanej Heleny. Jest oczywiste, że chcą, by Helena powróciła do swego prawowitego domu, czyli do Sparty. Ulisses jest przedstawiony jako człowiek rozsądny, kierujący się rozumem. Nie chce rozlewu krwi, ale jako poseł króla, nie może odstąpić od żądania, z którym przyszedł. Jego postawa jest bezinteresowna. Menelaos występuje niejako w swojej sprawie, jest bezpośrednio zainteresowany rozstrzygnięciem konfliktu.

W obozie trojańskim wojnie sprzeciwia się pierwszy Antenor. On również reprezentuje rozsadek i rozwagę. Dla niego postępek Aleksandra jest nieodpowiedzialnym wybrykiem, pogwałceniem podstawowych praw i zasługuje na karę. Zdecydowanie sprzeciwia się wojnie z Grekami, przyznając im słuszność w roszczeniach oraz obawiając się skutków zbrojnej walki. Antenor jest uosobieniem prawości, dla niego najważniejsze jest dobro ojczyzny. W rozmowie z Aleksandrem wyraźnie podkreśla, że przyjaźń nie może przesłaniać prawdy i poczucia sprawiedliwości.

W obozie przeciwników wojny jest sam król Troi, Priam, ojciec Aleksandra. Fakt, iż to właśnie jego syn jest przyczyną konfliktu nie pozwala mu na taki obiektywizm, jak Antenorowi. A jednak król nie jest zaślepiony miłością do syna. Fakty osądza na chłodno. Nie chce jednak podejmować decyzji samodzielnie, zdaje się na głos większości i choć ma odmienne zdanie, przychyla się do osądu ogółu.

Postacie negatywne

Po drugiej stronie barykady stoi Aleksander - postać jednoznacznie negatywna, kierująca się własną korzyścią, nieprzestrzegająca praw i obyczajów. Aleksander łamie podstawowe prawo gościnności, porywając żonę swego gospodarza. Został przez Menelaosa dobrze przyjęty w jego królestwie, a odpłacił mu – zdradą. Popchnęła go do tego namiętność do pięknej Heleny. Udając się z nią do domu ojca, naraża całą Troję na zagładę. Mimo to, nawet w obliczu alternatywy, jaką przedstawiają greccy posłowie, jest nieustępliwy. Posuwa się do nieuczciwego przeciągania Trojan na swoją stronę. Zjednuje ich podarkami. Negatywna ocena Aleksandra jest widoczna także w przedstawieniu jego stosunku do Heleny. Uczucie to nosi raczej znamię namiętności, niż wielkiej miłości, która mogłaby być jakimś usprawiedliwieniem dla jego postępowania.

Do tego obozu należy też Ikeaton, który pragnie wojny. Unosi się dumą, wypominając wszystkie krzywdy, jakich Troja doznała od Greków. Oskarża ich o nieuzasadnioną pychę i przekonuje zebranych o ich wrogich zamiarach. Przez Ikeatona przemawia chęć zemsty, odwetu za dawne zatargi, między innymi za porwanie przez Greków księżniczki Medei.

Helena?

Mniej jednoznaczna jest postać Heleny. Jest ona winna zdrady męża i ucieczki z kochankiem. Usprawiedliwiają ją wprawdzie nieco wyrzuty sumienia, które odczuwa, widząc konsekwencje swego postępku. Martwi ją również los Troi, czuje się winna w stosunku do Menelaosa i dzieci, które porzuciła.