Paulo Coelho „Weronika postanawia umrzeć” - recenzja książki

Powieść Paulo Coelho pt.: „Weronika postanawia umrzeć” ukazała się w 1998 roku, zdobywając w krótkim czasie wielką popularność niemal na całym świecie, również w Polsce, gdzie do jej sukcesu przyczyniło się silne wrażenie, jakie na czytelnikach wywarł przetłumaczony niewiele wcześniej „Alchemik”.

Powieść opowiada o losach młodej Słowenki prowadzącej wygodne, rozrywkowe życie, charakterystyczne dla większości współczesnych europejskich stolic. Jego jałowość i powtarzalność wpędza jednak Weronikę w poczucie beznadziejności i bezcelowości egzystencji, wobec czego – jak zapowiada tytuł – postanawia umrzeć. Zażywa środki nasenne, po kilku dniach budzi się jednak w łóżku szpitalnym, z którego trafia do sławnej w całym kraju kliniki psychiatrycznej. Tutaj dowiaduje się, że zażyte przez nią leki bardzo poważnie uszkodziły jej serce, powodując nieodwracalne zmiany, które mają doprowadzić do jej śmierci w przeciągu kilku dni. Świadomość niezwykle krótkiego czasu, jaki jej pozostał, zmienia nastawienie Weroniki do życia i pomaga odnaleźć jego sens.

W powieści Paulo Coelho wyraźnie dają się słyszeć reminiscencje „Czarodziejskiej góry” Tomasza Manna, z którą niewątpliwie „Weronikę…” łączy idea „pobudzenia do życia przez świadomość śmierci”. Wątek został jednak znacząco zmodyfikowany pod wpływem bardzo głębokich przemian, jakie zaszły w strukturach społecznych pomiędzy początkiem a końcem XX wieku. Coelho zwraca tu przede wszystkim uwagę na pewnego rodzaju nihilizm, jaki niesie ze sobą nieubłaganie postęp cywilizacyjny – przetrwanie w warunkach cywilizacyjnych współczesnego świata nie sprawia już żadnych trudności, co – z jednej strony – bardzo ułatwia ludzką egzystencję, z drugiej jednak – często umniejsza jej wartość. Człowiek ma bowiem skłonność do hierarchizowania wartości wedle stopnia trudności ich zdobywania – dla biedaka wartością najwyższą będzie kromka chleba, dla samotnego bogacza – bliskość drugiego człowieka. Jaką wartością może być więc życie w świecie, w którym można je kupić lub sprzedać, w którym nie trzeba już walczyć o jego utrzymanie?

W szpitalu psychiatrycznym Weronika odkrywa, że prawdziwą wartością jej życia były marzenia, o których zapomniała w monotonnej rzeczywistości. Myśląc, że umiera, namawiała innych, aby wykorzystali czas, jaki im pozostał, pozostawiając za plecami logikę i konwenanse, pozwalając sterować swoim życiem własnym pragnieniom. Tak, to brzmi jak majaczenia wariata, ale właśnie o taki efekt chodziło autorowi powieści. Czasami bowiem trudno określić, kto jest bardziej chory i godny pożałowania – czy ci skrajni idealiści, których społeczeństwo zamyka w szpitalnych murach, czy też owi rozsądni, odpowiedzialni obywatele, postępujący zawsze wedle narzuconych im szablonów i ról, znający swoje miejsce w świecie.

Coelho porusza w swojej powieści bardzo modny w czasach ponowoczesności wątek konfliktu pomiędzy indywidualnością jednostki a jej przynależnością do bardzo wymagającej struktury, jaką jest społeczeństwo. Robi to jednak w sposób subtelny, nie próbując formułować jednoznacznych tez ani wskazywać jedynej słusznej drogi do szczęścia.

Do czytania zachęca również bardzo przystępny, a nawet nieco magiczny, język, który sprawia, że „Weronika postanawia umrzeć” jest doskonałą lekturą na chłodne jesienne wieczory, stwarzające doskonały nastrój do zatrzymania się na moment w pędzie dnia codziennego i skupienia się na refleksji, dla której książka będzie znakomitą inspiracją.