Opowiadania Marka Hłaski - sposób konstrukcji bohatera

Marek Hłasko swoimi opowiadaniami wyraża bunt przeciwko szarej rzeczywistości Peerelu. Konstruując świat przedstawiony buntuje się także przeciwko wytycznym socrealizmu, według których sceneria opisywanych wydarzeń powinna być piękna, wyidealizowana, nastająca optymistycznie. Podobnie było z bohaterami. Socrealizm postulował wprowadzanie postaci z entuzjazmem oddających się pracy, wyrabiających narzucone od góry normy. Praca zaś miała zapewnić szczęście rodzinne, samospełnienie i dostatni, godziwy i szczęśliwy byt. W swoich opowiadaniach Hłasko obala te wszystkie mity. Świat jest tu szary, brudny, wyziera z niego nuda i poczucie beznadziei. Ludziom często towarzyszy alkohol, nie mają ambicji.

Główni bohaterowie opowiadań Hłaski również nie przystają do socrealistycznego wzorca. Najczęściej są to młodzi ludzie, przedstawiciele tak zwanego pokolenia straconego. Są pełni nadziei, ideałów. Mają swoje plany i marzenia, chcą zmieniać na lepsze otaczający świat. To wszystko jednak skazane jest na klęskę w zderzeniu z brutalną rzeczywistością pełną ludzkiej agresji i wulgarności.

Mężczyźni odgrywający główne role w prozie Hłaski to zazwyczaj młodzi ludzie, osamotnieni, wyobcowani. Możemy ich porównać do romantycznych bohaterów tragicznych - są samotni i samotnie próbują walczyć o swoje marzenia i ideały. Niestety szybko zostają pokonani przez brutalną rzeczywistość lub otaczających ich ludzi. Przykładem takiego bohatera może być młody chłopak z opowiadania „Pierwszy krok w chmurach”, który chciał cieszyć się czystym uczuciem do swojej dziewczyny, tymczasem ich pierwszy miłosny akt został zniszczony przez przypadkowych pijaków, którzy zabijając nudę zabawili się kosztem młodych. W konkluzji utworu dowiadujemy się, że jeden z owych pijaków również przeżył kiedyś coś podobnego. Pozwala nam to przypuszczać, że i ów młody chłopak po pobiciu przez pijaka wkrótce będzie przypominał swojego oprawcę.

Podobnie jest z Kubą - bohaterem „Pętli”, który chce się wyrwać z alkoholizmu, zapomnieć o swoim upadku i rozpocząć nowe życie. Nie udaje mu się to, bo w swoich staraniach jest niemal samotny - próbuje mu pomóc jego ukochana Krystyna, która jednak nie może mu poświęcić całego swojego czasu w momencie, kiedy bohater tego najbardziej potrzebuje. Wszyscy inni ludzie odwracają się od niego nie pozwalając zapomnieć mu, ze jest pijakiem. Co więcej wszyscy zdają się udowadniać mu, że leczenie się nie powiedzie. W rezultacie Kuba przegrywa nierówną walkę z otaczającym światem i popełnia samobójstwo.

Kobiety opowiadaniach Marka Hłaski są przedstawione nieco inaczej. Przede wszystkim rzadko autor pokazuje je w pochlebnym świetle. Mogą być, jak Krystyna, przepełnione wyższymi uczuciami - dobrocią, miłością, poświęceniem dla innych. Są wtedy jednak negatywnie ocenione przez społeczeństwo, bo w tym poświęceniu dla innych tracą siebie, nie potrafią walczyć o swoje dobro. Krystyna, podobnie jak wspomniane w „Pętli” inne żony czy ukochane pijaków, poświęca swoje szczęście, by pomóc swojemu pijącemu partnerowi w walce z nałogiem. Jej walka również jest walką przegraną, a trwając przy alkoholiku kobieta krzywdzi także siebie. Nie potrafi jednak od niego odejść, chociaż przecież grozi mu tym w rozmowie telefonicznej już na początku opowiadania.

Drugi typ kobiety przywoływanej przez Hłaskę to osoby być może piękne na zewnątrz, młode i delikatne w swym dziewczęcym wyglądzie, ale za to wewnątrz są wyrachowane i zimne. To kobiety z tak zwaną „przeszłością”, miały wielu mężczyzn. Potrafią zresztą osiągać to, czego chcą, nawet jeśli musza uciekać się do uznanych za niemoralne praktyk. Przykładem takiej bohaterki jest postać z opowiadania „Śliczna dziewczyna”. Z pozoru piękna i delikatna młoda kobieta okazuje się tu zimną, niewahającą się przed niczym osobą. Z jej rozmowy z chłopakiem dowiadujemy się, ze jest w ciąży i chce poddać się aborcji. Próbuje zdobyć pieniądze na zabieg od chłopaka, który z kolei wypomina jej, ze nie był jej jedynym mężczyzną, że było ich wielu.

Bohaterowie opowiadań Marka Hłaski w niczym nie przypominają idealnych postaci z utworów socrealistycznych. To ludzie przegrani, którzy poddali się otaczającej ich beznadziei. Taki sposób konstrukcji postaci to autorski wyraz buntu przeciwko socjalistycznej ideologii. Ale też pesymistyczny obraz rzeczywistości, w jakiej samemu autorowi przyszło żyć.