Stefan Żeromski „Syzyfowe prace” - motyw miłości w „Syzyfowych pracach”. Opracowanie

„Syzyfowe prace” Stefana Żeromskiego to powieść o porażce działań rusyfikacyjnych i kształtowaniu się tożsamości narodowej u młodych ludzi mieszkających w zaborze rosyjskim. Pod koniec utworu pojawia się jednak wątek miłości głównego bohatera i Anny Stogowskiej, zwanej Birutą. Miłość w powieści naznaczona jest również piętnem wydarzeń historycznych, sytuacji ludności polskiej pod zaborami i związanymi z nią wyborami moralnymi i politycznymi.

Biruta jest córką polskiego lekarza i Rosjanki, która pod wpływem małżonka, a właściwie z głębokiego uczucia do niego, całkowicie wyrzeka się swojej przynależności narodowej, uczy się języka polskiego, wpaja go też swoim dzieciom, w domu kultywuje tradycję polską, w takim też duchu wychowuje Annę. Niestety ojciec Anny został zmuszony do tego małżeństwa przez rodziców i mimo starań matki nie odwzajemniał jej zaangażowania. Kiedy Anna miała czternaście lat, jej matka zmarła na zapalenie płuc. Od tej pory dziewczyna obiecała sobie, iż nigdy nie poślubi nikogo – nie rozmawiała z chłopcami, którzy byli nią zainteresowani (stąd jej przezwisko). Trudno było zdobyć jej zaufanie; lękliwa, nieśmiała i dumna nie budziła powszechnej sympatii. A jednak gdy ujrzał ją Marcin zdała mu się piękna, zakochał się w niej od pierwszego wejrzenia. Niewiele wie o niej. Jest świetną uczennicą, uczęszcza do żeńskiego gimnazjum, zdaje w tym roku maturę, koleżanki i koledzy opowiadają mu o jej nieprzystępności i odpychającym sposobie bycia. Spotkał ją później w parku, gdzie – tak jak i on – przygotowywała się do matury i od tego momentu przesiadywał tam ciągle, wyczekując spotkania.

Biruta początkowo go ignorowała, oprócz przelotnego spojrzenia zimą nie zaszczyciła go żadnym gestem. On zaś wystawał pod jej oknem, wałęsał się w okolicy jej domu i stale przychodził do parku, aby przynajmniej móc na nią popatrzeć. Z pamiętnika koleżanki wyrwał kartkę z wpisem Anny, nosił ją zawsze przy sobie. Gdy Biruta wyjechała, stała się ona dlań najcenniejszą pamiątką. Dziewczyna jest rozdarta pomiędzy pamięcią nieszczęśliwego związku rodziców a rodzącym się uczuciem, dlatego też przez kilka dni nie pojawia się przy parkowym źródełku. W dniu, w którym odważyła się spojrzeć na Marcina i uśmiechnęła się do niego, chłopak stał się najszczęśliwszym człowiekiem na ziemi. Niestety nie było im dane bliżej się poznać. Biruta wyjechała z ojcem do Rosji, gdzie ten otrzymał atrakcyjne stanowisko pracy. Marcin czuł się zdruzgotany i zrozpaczony nagłym odejściem ukochanej dziewczyny.

Nienawiść do rosyjskości matki Anny wywarła na nią ogromny wpływ. Dzięki niej staje się prawdziwą Polką, ale przez nią zraża się do związków z mężczyznami. Otacza się więc murem, przez który udaje się przebić Marcinowi, niestety tylko częściowo. Rodzące się uczucie umiera z powodu wyjazdu ojca do Rosji. Zaborcza władza ciąży jak fatum nad losem Biruty, a więc i nad losem jej miłości do Marcina. Miłość jednak ma tutaj siłę kreacji. Pani Stogowska w oparciu o moc, jaka płynie z jej uczucia do męża, buduje swoją tożsamość i tożsamość swoich dzieci, które będą dzielnie stawiać opór rusyfikacji. Niestety ta sama miłość – przez to, że naznaczona polityką i walką – jest w obydwu przypadkach nieszczęśliwa. Czy w zniewolonym kraju można kochać szczęśliwie?