Koncepcje miłości romantycznej w oparciu o „Śluby panieńskie” Aleksander Fredro oraz inne utwory literackie epoki romantyzmu

Artyści tworzący w epoce romantyzmu wykreowali specyficzny dla swojej epoki model miłości. Dla romantyków miłość była najważniejszą wartością w życiu, sensem ludzkiej egzystencji. Wiązała się z wielkimi uniesieniami i emocjami. Romantyczni bohaterowie w swoim życiu dążyli przede wszystkim do miłości. W większości przypadków jednak miłość romantyczna wiązała się z cierpieniem, bólem i niespełnieniem.

Przewodnim tematem komedii Aleksandra Fredry „Śluby panieńskie” także jest miłość. Czwórka głównych bohaterów reprezentuje różne modele tego uczucia. Błądzą, buntują się, cierpią, by w końcu doświadczyć prawdziwej miłości, a ich postacie zostały przedstawione przez autora na zasadzie kontrastu.

Gustaw i Albin są swoim przeciwieństwem. Gucio to lekkoduch i hulaka. Buntuje się przeciwko nudzie i nie chce spędzić całego życia u boku wybranej przez stryja Radosta dziewczyny. Nocami ucieka z domu, by balować i grać do rana. Zamiast zainteresować się swoją wybranką, zasypia w jej towarzystwie. Próbując naprawić błąd i odzyskać sympatię Anieli, wymyśla misterną intrygę, podczas realizacji której zakochuje się w dziewczynie. Albin natomiast jest typowym bohaterem romantycznym, cierpiącym z niespełnionej miłości - jest bezradny i nieszczęśliwy.

Klara i Aniela także są różnymi osobowościami. Aniela to cicha, łagodna i uległa dziewczyna, która składa śluby panieńskie pod wpływem energicznej i temperamentnej Klary. Aniela pragnie przeżyć prawdziwą i wielką miłość. Z początku obojętna wobec Gustawa z każdym momentem coraz bardziej się w nim zakochuje. Porzuca złożone wcześniej śluby, przyjmując oświadczyny ukochanego. Natomiast Klara jest buntowniczką do samego końca. Swoją niechęć do mężczyzn demonstruje podczas każdego spotkania z zakochanym w niej Albinem.  Kpi i wyśmiewa jego uczucie, ale kiedy jej adorator staje się wobec niej obojętny, uświadamia sobie jak bardzo go kocha.

„Śluby panieńskie” kończą się szczęśliwym zakończeniem dla wszystkich bohaterów. Miłość zwycięża wszelkie przeszkody.

Inaczej wygląda zakończenie w utworze „Cierpienia młodego Wertera” Johanna Wolfganga Goethe. Również tu miłość jest tematem, na którym opiera się historia głównego bohatera. Młody Werter jest wrażliwym i uczuciowym człowiekiem. Przyjeżdża do małego miasteczka, gdzie spotyka piękną Charlotte. Spędza czas na zabawie z jej młodszym rodzeństwem, godzinnych konwersacjach z nią samą i wspólnych spacerach. Werter i Lotta są bratnimi duszami: łączą ich wspólne zainteresowania, miłość do literatury i sztuki. Niestety Lotta jest dla Wertera nieosiągalna - ma już narzeczonego, którego kocha i nie chce zranić.

Niespełniona miłość doprowadza młodzieńca do stanu bliskiego obłąkaniu. Werter idealizuje swoją ukochaną, wyolbrzymia jej zalety i traktuje jak świętą. W przypływie natchnienia namalował jej portret, do którego się modli o miłość dziewczyny. Werter próbuje znaleźć ukojenie w kontakcie z naturą i sztuką, dużo czyta i rysuje, ale jego cierpienie z każdym dniem jest coraz potężniejsze. Izoluje się od ludzi, a życie staje się dla niego męką, dla której jedynym rozwiązaniem jest śmierć: „Wszystko dookoła widzę tylko w związku z nią, nie widzę cierpieniu tego kresu prócz grobu”. Jak pisał Goethe, Werter był: „ zrujnowany wewnętrznie nieszczęśliwymi namiętnościami, szczególnie pewną miłością bez końca, pakuje sobie kulę w łeb”.

Miłość romantyczna występuje także w „Giaurze” Georga Byrona. Tytułowy bohater to tajemniczy mężczyzna, zakochany w pierwszej żonie Hassana, Leili. Jego miłość do ukochanej jest bezgraniczna i prawdziwa, kocha dziewczynę całym sercem i nie widzi świata poza nią. Leila, nie pozostając obojętna wobec uczuć Giaura, złamała zasady zapisane w Koranie, a za swoją niewierność została skazana na karę śmierci przez utopienie w morzu. Śmierć Leili była dla Giaura wyrokiem na niego samego. Kierując się w życiu przede wszystkim emocjami, mężczyzna zapragnął pomścić ukochaną. Zabił Hassana w pojedynku, lecz to nie przyniosło mu ukojenia. Szukając spokoju, udał się więc do klasztoru. Mnisi bali się przybysza, który nie brał udziału w życiu zakonników, nie uczestniczył w nabożeństwach, a oczy miał „szatańskie”. Podczas ostatniej spowiedzi przed śmiercią Giaur wyznał, że jedyna rzecz jakiej żałuje to śmierć ukochanej. Miłość Giaura była miłością wielką i nie zmalała nawet po śmierci kobiety. Pozostał on wierny Leili do końca życia, płacąc ogromną cenę za swoją krótką, choć intensywną i przesyconą emocjami miłość do Leili.

W polskiej twórczości z miłością romantyczną mamy do czynienia w powieści Adama Mickiewicza „Konrad Wallenrod”. Tytułowy bohater wychowywał się pod okiem starca Halbana, który wpajał mu miłość do kraju i nienawiść do Krzyżaków – zabójców rodziców chłopca i najeźdźców jego ojczyzny. Do momentu pojawienia się Konrada na dworze Kiejstuta, najważniejszymi wartościami w życiu młodzieńca była ojczyzna i religia. Przebywając na dworze swojego gospodarza Konrad poznał jednak Aldonę, którą pokochał bezgranicznie. Pragnął spędzić u jej boku resztę swoich dni. Kochankowie otrzymali błogosławieństwo ojca Aldony i wzięli ślub. Resztę życia mieli już spędzić razem i nigdy się nie rozstawać. Sielanka małżeńska nie trwała jednak długo, bo gdy Litwę ponownie zaczęli atakować Krzyżacy, wychowany w miłości i obowiązku obrony swojej ojczyzny Konrad stanął przed tragicznym wyborem: szczęście rodziny lub Litwy. Rozdarty pomiędzy ojczyzną a miłością Konrad, w ostateczności wybrał walkę w obronie Litwy, bo jak twierdził „szczęścia w domu nie znalazł, bo go nie było w ojczyźnie”. Konrad cierpiał, bo zranił najważniejszą osobę w swoim życiu – unieszczęśliwiając Aldonę, skrzywdził też siebie, a wobec całej sytuacji i nieuczciwej – choć zwycięskiej -  taktyki walki z Krzyżakami popełnił samobójstwo.

Jak więc widać, miłość romantyczna miała różne oblicza. Choć w komediach zawsze zwyciężała, prowadząc do szczęśliwego finału – jak w „Ślubach panieńskich” Fredry - to w większości przypadków była nieszczęśliwym, choć zawsze niezwykle silnym uczuciem.