Motyw pieniędzy w literaturze - Wpływ pieniędzy na życie bohaterów. Omów temat na przykładzie „Zbrodni i kary” Fiodora Dostojewskiego oraz innych utworów literackich

Pieniądze to siła, która napędza świat – słuszność tego starego powiedzenia można sprawdzić na każdym kroku. Lepiej być młodym i bogatym niż starym i biednym – mówi inne porzekadło. W każdej epoce posiadanie pieniędzy, dobry status materialny, zapewniały wyższą pozycję społeczną i konkretne przywileje.

Główny bohater „Zbrodni i kary” to ubogi były student. Żyje w opłakanych warunkach, ubiera się bardzo nędznie, jego strój porównać można do łachmanów. Mieszka w pokoiku na poddaszu, ciemnym i nieprzytulnym, goście Raskolnikowa nazywają jego lokum „trumną”. Rodion martwi się swoim niskim statusem społecznym, wie, że zdobycie pieniędzy wymaga wielu lat trudów i ciężkiej pracy. Raskolnikow rozumie także, iż nie ma tyle czasu – chce pomóc swojej rodzinie, a szczególnie siostrze Duni, która przez podłą intrygę pozbawiona została pracy i zniesławiona. To motywy, choć może nie najważniejsze, które sprawiają, że student postanawia zabić starą lichwiarkę i zagarnąć jej majątek. Finansowe motywy kierują także Dunią, która postanawia poślubić niejakiego Łużyna, mężczyznę starszego od niej o ponad dwadzieścia lat. Dunia wie, że wychodząc za niego za mąż, zapewni byt matce i pomoże Rodionowi. Łużyn z kolei świetnie zdaje sobie sprawę, że wysoka pozycja materialna pozwoli mu „kupić” sobie żonę, specjalnie chce poślubić kobietę biedną, by była całkowicie od niego zależna.

Na brak pieniędzy cierpi inny bohater powieści Dostojewskiego – Siemion Marmieładow. Jego bieda i bieda jego rodziny spowodowana jest alkoholizmem. Marmieładow nie potrafi utrzymać żadnej pracy, każdą po pewnym czasie porzuca, wcześniej przepijając ostatnią wypłatę. Chroniczny niedostatek sprawia, że dorosła córka Marmieładowa, Sonia, decyduje się zostać prostytutką. Dziewczyna chce zapewnić rodzinie ojca – macosze i trójce małych dzieci – utrzymanie. Bieda i ciągłe kłopoty są przyczyną śmierci żony Marmieładowa, Katarzyny Iwanownej. Ciężko chora kobieta dostaje obłędu i umiera po kolejnej pijackiej eskapadzie, a potem – śmierci męża.

Pieniądze i kwestie finansowe wiele znaczą dla bohaterów „Lalki”, powieści Bolesława Prusa. Stanisław Wokulski jest kupcem galanteryjnym, który ryzykuje życie i cały majątek na wojnie rosyjsko-tureckiej. Chce zarobić jak najwięcej, by po powrocie do Warszawy móc starać się o rękę pięknej arystokratki, Izabeli Łęckiej. Różnice klasowe, jakie ich dzielą, może zasypać tylko spory stos gotówki. Arystokratka nie spojrzałaby zresztą na zwykłego kupca, gdyby nie fakt, że jej ojciec jest kompletnie zrujnowany, stracił cały majątek, kamienica Łęckich została zlicytowana, a do ich drzwi pukają wierzyciele.

Wokulski ma świadomość, że dorabia się tylko po to, by zdobyć serce Łęckiej, czasami ogarniają go wątpliwości, czy dobrze robi, wydając na nią pieniądze. Kupiec widzi nędzę mieszkańców Warszawy, ma świadomość, że sumy, jakie przeznacza na zaspokajanie zachcianek arystokratki, wystarczyłyby na zapewnienie utrzymania wielu biednym ludziom. Wokulski pomaga ubogiemu woźnicy i dziewczynie, która pracuje jako prostytutka. Przeznacza też spore sumy na cele charytatywne, ale ma to być manifestacja, mająca zapewnić mu przychylność Izabeli.

Pieniądze są głównym tematem „Opowieści wigilijnej” Karola Dickensa. Bogaty samotnik i skąpiec Ebenezer Scrooge nie ma przyjaciół ani krewnych, dba tylko o swoje pieniądze i o to, by je pomnażać. Co roku samotnie spędza święta Bożego Narodzenia, dopiero wizyty duchów powodują, że Scrooge zmienia swoją postawę: w obawie przed śmiercią w samotności dzieli się swoim majątkiem, pomaga innym ludziom, odnawia kontakty z rodziną. Skąpiec staje się zupełnie innym człowiekiem.