Bolesław Prus „Powracająca fala” - opracowanie noweli

„Powracająca fala” Bolesława Prusa to nowela bardzo istotna w dorobku pozytywistycznego pisarza, ponieważ podejmuje problem relacji międzyklasowych. 

Głównym bohaterem dzieła jest niemiecki przedsiębiorca Gotlieb Adler, właściciel fabryki, który dzięki sprytowi i ciężkiej pracy dorobił się wielkiego majątku. Jego żona umarła i pozostał mu jedynie syn Ferdynand. Jednak ojciec nie potrafi odpowiednio go wychować. Pod jego opieką chłopak wyrasta na utracjusza, hulakę, nieodpowiedzialnego bawidamka, któremu nie chce się ani uczyć, ani pracować. Jest on przeświadczony o swej wspaniałości, bryluje w towarzystwie i zupełnie nie przejmuje się niczym i nikim.

Adler to postać, w której Prus zawarł typowe cechy psychologiczne charakteryzujące Niemców, czyli ogromną wolę walki o własne cele, pracowitość, niezłomność, odwagę, wytrwałość, odporność na przeciwności, podporządkowanie wszystkiego swoim dążeniom. Nie jest to typowy kapitalista, który wyzyskuje jedynie swoich pracowników, ale kierujący się wielkimi namiętnościami, który nie postępuje etycznie i moralnie. Swoje ambicje zamknął w żądzy pomnażania bogactwa poprzez ciężką pracę. Ale nie robił tego dla własnych przyjemności. To właśnie syn stał się tym, który miał korzystać bez opamiętania z owoców tej pracy, przez co stworzył pozbawionego skrupułów egoistę.

By móc pokrywać powiększające się długi Ferdynanda i jego liczne zachcianki wyzyskiwał pracujących w fabryce robotników. Zmniejszanie pensji, oszczędność na zatrudnieniu lekarza, kary i wydłużenie czasu pracy były sposobami na powetowanie sobie strat finansowych, jakie wyrządził Ferdynand. 

Pastor Marcin Böhme próbował przemówić Adlerowi do rozumu, że jego postepowanie jest złe i czyni wiele szkód. Zamiast powstrzymać syna przed zatracaniem się w próżnym życiu i nakazać by brał odpowiedzialność za własne czyny, Niemiec uciska ludzi ciężko i uczciwie pracujących na utrzymanie. Z jego winy Kazimierz Gosławski ma wypadek i umiera. Gotleb nie widzi błędów w swoim destrukcyjnym podejściu do własnego dziecka, które tak naprawdę skrzywdził, ale i nie widzi krzywdy, jaka dzieje się jego podwładnym.

„Powracająca fala” jest utworem o rozminięciu się człowieka z etyką i całkowitym skupieniu na potrzebach dziecka, które zaczyna przemieniać się w rozpieszczonego, zachłannego i równie niemoralnego potwora. Takie postepowanie i ojca, i syna niszczy wszystkich dokoła, łącznie z nimi samymi.