Leon Kruczkowski - biografia, życiorys

Mało osób nie pamięta kanonicznej lektury pt.: „Niemcy". Często jest to jedyne znane dzieło Leona Kruczkowskiego, niewielu wie, iż był on artystą niezwykle płodnym i zaangażowanym nie tylko w kwestie literackie, ale także społeczne, oświatowe oraz polityczne. Oprócz dramatów pisał także poezję, artykuły publicystyczne, adaptował utwory innych artystów do wystawienia na scenie.

Urodził się w 1900 roku w Krakowie, jednak swoje zainteresowania pierwotnie kierował ku przedmiotom ścisłym – studiował nawet chemię w Wyższej Szkole Przemysłowej. Jednak cały czas odzywała się w nim fascynacja literaturą. W wieku dziewiętnastu lat miał już za sobą debiut literacki. Po studiach wydał tomik „Młoty nad światem”, w którym zawarte zostały opisy miejsca pobytu pisarza (Zagłębie Dąbrowskie) w całym swym naturalizmie, a także powieść pt.:„Kordian i cham”, wzorowaną na stylu Stefana Żeromskiego. Krytyka bardzo ciepło przyjęła szczególnie drugi tytuł, w którym poruszane są tematy chłopstwa, biedoty oraz ucisku społecznego, którego Kruczkowski był zagorzałym przeciwnikiem. Historia powstania owej powieści jest dość ciekawa: pisarz inspirował się w znacznym stopniu przypadkowo odnalezionym pamiętnikiem pewnego wiejskiego nauczyciela żyjącego w XIX wieku.

W tym czasie dały się dostrzec u niego zauważalne tendencje lewicujące. Kruczkowski uderzał w tony rewolucyjne i polemizował ze zdaniem ugruntowanych już krytyków i literatów, m.in. z Antonim Słonimskim. Kruczkowski z niechęcią odnosił się do haseł romantycznych. Swoje zdanie wyraził w artykule „Wczoraj, dziś, jutro”, gdzie ze stanowczością krytykował postawę współczesnych autorytetów. Jako bardzo energiczny i zaangażowany twórca udzielał się w rozmaitych lewicujących czasopismach, np. „Naprzód”, „Lewar”, „Po prostu”. Ambicja nie pozwoliła mu jednak na poprzestaniu na artykułach w gazetach. Napisał powieść „Pawie pióra”, która miała być drugą częścią trylogii chłopskiej – wraz z „Kordianem i chamem” oraz trzecią, w końcu nigdy nienapisaną częścią.

Kruczkowski coraz bardziej interesował się dramatem, wystawił także na scenie „Kordiana i chama”. W tym czasie pojawiło się zagrożenie faszyzmem, autor podjął więc tę problematykę pisząc dramat „Bohater naszych czasów”. Nie ustawał w swojej pracy, a jego kolejnym wyzwaniem stało się opisanie sytuacji polskich robotników pracujących w Belgii. Aby pozostać wiernym faktom, udał się do tego kraju, by obserwować życie górników. Owocem tych wysiłków miała być powieść pt.: „Sidła”, jednak Kruczkowski nigdy nie zdołał jej ukończyć.

II wojna światowa odcisnęła na trwałe piętno na psychice oraz twórczości pisarza. Kruczkowski walczył w szeregach polskiej armii, był więziony w niemieckich obozach jenieckich, gdzie także szerzył działalność kulturowo-oświatową, organizując Teatr Symboli wystawiający szereg sztuk dla pozostałych więźniów. Po wojnie Kruczkowski dalej prowadził aktywną działalność zarówno literacką, jak i polityczną. Został wiceministrem Ministerstwa Kultury i Sztuki, posłem, a także członkiem Światowej Rady Pokoju oraz prezesem Polskiego Związku Literatów. Szedł dalej ścieżką dramaturgiczną, pisząc takie dramaty jak: „Niemcy”, „Pierwszy dzień wolności” i „Śmierć gubernatora”. Najbardziej interesowały pisarza zagadnienia z pogranicza polityki i moralności. Podejmował tematykę cierpienia, wojen i etycznych dylematów jednostek. Wierzący w dobrą naturę człowieka, próbował analizować fenomen okrucieństwa II wojny światowej, która na niespotykaną dotąd skalę ujawniła ludzką podłość i nieczułość.

Niemal do końca życia Kruczkowski czynnie i aktywnie brał udział we wszelkich zebraniach, kongresach i zjazdach, jego niespotkany zapał do pracy pozwalał mu znaleźć czas także na pisanie nowelek i opowiadań („Szkice z piekła uczciwych i inne opowiadania”).

Zmarł po ciężkiej chorobie w sierpniu 1962 roku.