William Szekspir „Romeo i Julia” - „Romeo i Julia” jako dramat elżbietański - cechy

Twórczość Williama Szekspira sprawiła, że teatr europejski zmienił swoje oblicze. Nowatorstwo angielskiego dramaturga polegało na przełamaniu antycznego wzorca, ujmującego tragedię jako gatunek wysoki, ściśle określony w swej formie i treści. Szekspir zapoczątkował nowy etap w rozwoju gatunku. Stał się on wzorem, naśladowanym przez kolejne pokolenia, szczególnie inspirującym dla twórców romantyzmu. Jedną z najsłynniejszych tragedii, jaka wyszła spod pióra Szekspira, jest „Romeo i Julia” - dramat, który zwiastuje nową epokę w teatrze.

Charakterystyczne dla szekspirowskich tragedii jest pomieszanie stylów, wysokiego i niskiego. Autor łączy tragedię z elementami komizmu. W utworze pojawiają się zabawne epizody oraz postacie rodem z komedii. Niańka Julii – Marta - czy towarzysz Romea, - Merkucjo - wypowiadają liczne humorystyczne kwestie, które przełamują patos. Mimo iż utwór jest tragedią, zawiera lżejsze momenty; także zakończenie nie jest jednoznacznie nieszczęśliwe. Tragiczna śmierć pary kochanków doprowadza w końcu do zgody między skłóconymi rodzinami. Wątek miłosny jest pod tym względem klasyczną tragedią, ale poboczny wątek rodowej waśni nie wpisuje się w ten schemat.

Fabuła szekspirowskiej tragedii jest znacznie bardziej złożona. Przede wszystkim nie ogranicza się do jednego wątku, zawiera epizody i wątki poboczne. Akcja przenosi się w różne miejsca i rozciąga w czasie pięciu dni. W starożytności uważano, że takie odbieganie od głównego wątku czy zmiany miejsca akcji utrudnią odbiór tragedii. Zakładano, że publiczność po prostu się pogubi. Szekspir zaryzykował i okazało się, że odbiorcy doskonale radzą sobie ze śledzeniem przebiegu zdarzeń. Informacje o tym, gdzie aktualnie toczy się akcja, wystarczają, by publiczność wyobraziła sobie scenerię.

Antyczna tragedia najczęściej miała miejsce na dziedzińcu pałacu lub w innej otwartej przestrzeni, przypominającej scenę. W tym kontekście sceneria tragedii Szekspira jest niemal egzotyczna. Akcja rozgrywa się między innymi w rodzinnym grobowcu, na placu w centrum miasta czy w sypialni Julii. Trzeba zauważyć, że teatr elżbietański był oszczędny, jeśli idzie o scenografię - o miejscu akcji informował czasem tylko napis, czasem słowa bohatera, rzadziej jakiś sceniczny rekwizyt.

Upowszechnienie się teatru, zmiana jego roli w ówczesnym życiu kulturalnym również wpłynęły na jego kształt. Autorzy sztuk zmuszeni byli zabiegać o publiczność, odpowiadając na jej oczekiwania. Takim ukłonem w stronę niewybrednej publiki wydaje się u Szekspira konstruowanie krwawych scen. Śmierć w tragedii jest nieunikniona, jest dopełnieniem losów bohatera. Ale ta śmierć nie była pokazywana do tej pory na scenie. Szekspir natomiast każe swym bohaterom umierać na oczach publiczności. Zarówno Romeo, jak i Julia giną na scenie. Według antycznej estetyki takie posuniecie jest niewłaściwe. Śmierć bohatera powinna zostać oznajmiona na scenie, ale nie powinna być pokazywana.

„Romeo i Julia” rozpoczyna się od pieśni chóru, po raz drugi chór pojawia się jeszcze w prologu drugiego aktu i na tym koniec. Jego rola została znacznie okrojona. Szekspir nie uważa za konieczne objaśniać widzom zdarzeń, których są świadkami. Zdarzenia mówią same za siebie, a wszelka interpretacja należy do odbiorcy. Tu chór jeszcze się pojawia, zarysowuje zdarzenia, które maja zostać rozegrane, w późniejszych utworach Szekspir zupełnie rezygnuje z wypowiedzi chóru, a jako swoista forma komentarza do widzianych zdarzeń zaczyna funkcjonować monolog bohatera.