Jan Andrzej Morsztyn „Cuda miłości” - interpretacja i analiza wiersza

Utwór Jana Andrzeja Morsztyna pt.: „Cuda miłości” pochodzi ze zbioru „Lutnia”, który powstawał prawdopodobnie pomiędzy 1638 a 1661 rokiem. Jest klasycznym sonetem włoskim, składa się więc z czterech strof, wśród których dwie początkowe to tetrastychy o funkcji opisowej, zaś dwie kolejne to tercyny, mające charakter refleksyjny. Rytmiczność tekstu wyznacza stała liczba sylab i średniówka występująca w każdym wersie po piątej z nich, jak również dokładne rymy – okalające w tetrastychach i sąsiadujące w tercynach.

Podmiot liryczny występuje tutaj pierwszoosobowo w formie bezpośredniego narratora, który opowiada o trawiącym go uczuciu.

Tytuł wiersza spełnia założenie barokowego konceptualizmu, polegającego na zastosowaniu paradoksu w celu zadziwienia czytelnika. Sformułowanie „cuda miłości” podpowiada bowiem, iż tematem utworu będzie enumeracja pozytywnych aspektów uczucia, treść wiersza okazuje się jednak wyliczeniem negatywnych zjawisk, jakie mu towarzyszą.

Z miłością zostały tu skojarzone takie zjawiska, jak „frasunek”, „pożądliwość”, „próżne błądzenie”, „pycha z omamieniem”, „zmyślone wesele”, „szaleństwo”, „gniew” i „złe jątrzenie”. Kunsztowności tej enumeracji dodaje ujęcie jej w pewnego rodzaju ciąg przyczynowo-skutkowy, każde z uczuć wynika bowiem z poprzedniego i warunkuje następne:
„Karmię frasunek płaczem i wzdychaniem,
Wzdychanie ogniem, ogień wiatrem prawie,
Wiatr zasię cieniem, a cień oszukaniem”.

Utwór kończy efektowna puenta, stanowiąca wnioski, jakie wynikają z przedstawionych wcześniej zależności:
„Kto kiedy słyszał o takowej sprawie,
Że i z tym o głód cudzy się staraniem
Sam przy tej wszytkiej głód ponoszę strawie”.

Wskazuje ona na paradoks, jaki kieruje miłością, porównując ją do głodu. Podmiot liryczny zauważa bezsensowność spalania się w niespełnionym uczuciu, jednocześnie nie widzi jednak możliwości wyjścia z tej sytuacji, zdobywając się zaledwie na jej konstatację i opis.