„Przypowieść o synu marnotrawnym” - archetypy w przypowieści

„Przypowieść o synu marnotrawnym” została przedstawiona w Ewangelii św. Łukasza. Pojawia się na tym etapie wędrówki Chrystusa, na którym do słuchającego Go ludu przyłączają się grzesznicy i celnicy, co budzi oburzenie faryzeuszy. Jezus wygłasza wtedy serię przypowieści, których tematem jest nawrócenie grzeszników i radość, jaką sprawiają Bogu dzięki wstąpieniu na drogę zbawienia. Posługuje się w nich metaforą zagubionej owcy, utraconej drachmy i rządcy, który darował długi swoim podwładnym.

Najbardziej plastycznym i najczęściej przytaczanym w kulturze pozostaje jednak przykład syna marnotrawnego. Poprosił on swego ojca, by wypłacił mu należną część majątku, później zaś wyjechał i w obcym mieście roztrwonił wszystko na hulanki. W krainie, gdzie osiadł, zapanował głód, mężczyzna podjął się więc uważanego za uwłaczające zajęcia, jakim było wypasanie świń. Nadal nie był jednak w stanie zarobić na pożywienie, zaczął więc posilać się strąkami spożywanymi przez zwierzęta. W końcu zaś postanowił wrócić do majątku ojca i poprosić go o pracę w charakterze najemnika, ci bowiem w dobrze zarządzanym gospodarstwie mieli zawsze pod dostatkiem chleba. Kiedy przybył do domu, uszczęśliwiony ojciec wziął go w ramiona i rozkazał służbie, by nowo odzyskanemu synowi przyniosła szaty, obuwie i pierścień, przygotowując jednocześnie weselną ucztę.

W trakcie biesiady do domu powraca drugi syn, który pracował w polu. Ten trwał wiernie przy ojcu, będąc mu posłusznym i dbając o jego majątek, dlatego tak ciepłe powitanie marnotrawnego brata przyjmuje z wielkim rozgoryczeniem. Ojciec odpowiada mu wówczas, że w jego domu nigdy niczego mu nie brakowało, zaś jego brat żył w nędzy i zapomnieniu, toteż trzeba cieszyć się, że powrócił i jest z nimi.

Archetypami w tej przypowieści są postaci jej głównych bohaterów. Ojciec symbolizuje tutaj miłosiernego Boga, który kocha po równo wszystkie swoje dzieci i wszystkim, którzy są mu wierni i posłuszni, daje swoje dobrodziejstwa. Ci stanowią ostoję Królestwa Bożego i dostąpią w nim chwały, tak, jak prawy syn mógł w spokoju korzystać z dobrodziejstw majątku swego ojca i spodziewać się jego odziedziczenia w przyszłości.

Syn marnotrawny symbolizuje zaś postawę człowieka, który zabiera otrzymany od Boga najwyższy dar, jakim jest życie, i odchodzi od Niego, by ów skarb roztrwonić na krótkotrwałe przyjemności, bez rozwagi nad tym, co pocznie ze sobą w przyszłości. Bóg raduje się jednak z nawrócenia grzeszników, czekając na nich zawsze podobnie do ojca, który nie przestaje kochać swego dziecka i mieć nadziei, że jeszcze kiedyś je odzyska. Gdy zaś człowiek odnajduje w Bogu jedyny ratunek przed niechybną śmiercią i wraca w Jego objęcia w nadziei na choćby minimalną pomoc, Ojciec zapomina o bólu, jaki swoimi grzechami sprawił mu ów niewierny, radując się z jego powrotu i dając mu dużo więcej, niżby się spodziewał.