Jarosław Iwaszkiewicz „Sława i chwała” - streszczenie skrótowe

Rzecz rozpoczyna się w przeddzień wybuchu I wojny światowej, latem 1914 roku. Czas trwania akcji to około trzydzieści lat – powieść kończy się w latach czterdziestych, pośród powojennych zniszczeń i usiłowań dźwignięcia Polski po wypadkach II wojny.

Saga obejmuje najważniejsze wydarzenia historyczne i polityczne tego okresu, od wybuchu I wojny światowej i rewolucji październikowej, przez przewrót majowy, wybuch II wojny we wrześniu 1939 roku, dzieje organizacji podziemnych, aż po powstanie warszawskie i pierwsze lata Polski powojennej.

Powieść skoncentrowana jest na wojennych losach pochodzącej z dawnej arystokracji inteligencji polskiej: rodzin Blińskich, Royskich i Myszyńskich. Obecne są w niej także inne warstwy społeczne, takie jak mieszczaństwo (Gołąbkowie) czy proletariat (Wiewiórscy). Generalnie jest „Sława i chwała” przekrojem przez społeczeństwo polskie tamtego okresu.

Obecne są w powieści dwa wymiary czasowe, niejako nakładające się na siebie. Pierwszy z nich to wymiar bardziej monumentalny, zawierający w sobie wydarzenia historyczne, rozgrywające się w opisywanym wycinku czasu. Wymiar drugi to bardziej subiektywne, personalne elementy życia poszczególnych bohaterów.

Powieść koncentruje się na osobie Janusza Myszyńskiego i jego przemian duchowych i emocjonalnych (postać jest uważana za częściowy autoportret autora). Myszyński jest swego rodzaju hedonistą – cierpi, jeśli nie jest mu dane doświadczyć czegoś nowego, chce doznać absolutnie wszystkiego, co życie może mu zaoferować.

Jednym z głównych wątków jest rówież ukazanie kilku przeciwnych modelów światopoglądowych, reprezentowanych przez poszczególnych bohaterów. Iwaszkiewisz rysuje panoramę społeczną Polski początku XX wieku – doby niepokoju i zawieruchy na scenie historyczno-politycznej.

Utwór dotyczy dwóch pokoleń opisanych w nim rodów, a więc mieści się w granicach gatunku sagi rodzinnej.

„Sława i chwała” opisuje przemiany, jakich dokonuje w ludzkiej mentalności obecność wielkich wydarzeń historycznych. Ukazuje nowe spojrzenie na tworzący się dopiero świat, zupełnie nowy od dotychczasowego. Iwaszkiewicz wyjaśnia wpływ tego typu wydarzeń na jednostkę ludzką, która w wielkiej mierze zależna jest od otaczającej ją rzeczywistości.