Giovanni Boccaccio „Dekameron” - zmaganie się miłości oraz śmierci w utworze - opracowanie

Sto nowel zebranych przez Boccaccia w jednym zbiorze stanowi ciekawy obraz epoki. Krótkie opowiadania przedstawiają obraz życia stojącej u progu odrodzenia włoskiej arystokracji. Głównym tematem tych historii jest miłość, najczęściej miłość awanturnicza, zmysłowa, gwałtowna. Ale całość akcji utworu osadzona jest w realiach sprzyjających refleksji o śmierci. Otóż młodzi ludzie spotykają się podczas ucieczki z ogarniętej zarazą Florencji. Dookoła panuje śmierć, a bohaterowie „Dekameronu” zaszywają się w wiejskiej posiadłości, by przeczekać najgorsze dni. Mamy tutaj dziesięć młodych osób - siedem kobiet i trzech mężczyzn. Z jednej strony atmosfera zagrożenia, z drugiej flirtu sprzyjają opowiadaniu o miłości i śmierci.

Większość historii opowiadanych przez zebranych jest lekka, żartobliwie traktuje o zdradzie, pozamałżeńskich przygodach, nawet śmierć nie jest tu straszna. Pojawia się jako nieodłączny element życia. Nie ma tutaj surowej moralności, jednoznacznie potępionej winy i nagrodzonej cnoty. Młodzi ludzie chętnie żartują ze starych zdradzanych mężów. Przykładem jest opowieść zatytułowana „Kalendarz starych mężów”. Ów tytułowy kalendarz to dzieło starego sędziego, który zapragnął mieć młodą żonę. Kiedy już ożenił się z piękną i młodą Bartolomeą, szukał licznych wymówek, by spędzać noc w swojej sypialni. Stworzył więc kalendarz przepełniony świętami, które uczcić należało wstrzemięźliwością. A że był przy tym niezwykle zazdrosny i podejrzliwy, żona jego pozostawała niepocieszona aż do czasu, gdy porwał ją przystojny młody korsarz. Sędzia długo szukał swej ukochanej żony, zanim ją znalazł. Gotów był zapłacić każdy okup, byle odzyskać Bartolomeę. Jednak ona bynajmniej powrotu nie pragnęła. Udała nawet, że nie poznaje męża, a gdy w końcu zostali sami i nie mogła dłużej udawać, z rozbrajającą szczerością wyznała mu, co jest przyczyną tego, iż woli pozostać kochanką pirata, niż wrócić do jego domu i samotnej sypialni.

Sędzia wraca więc sam i żyje niepocieszony, aż wreszcie umiera w samotności, dzięki czemu młoda wdowa może prawnie zostać żoną korsarza. Dla niej historia kończy się bardzo pomyślnie. Nie ma kary dla niewiernej, jedynie przestroga dla starców, by nie kusili losu i nie żenili się z młodymi pannami.

W podobnym tonie utrzymana jest opowieść o bracie Albercie - wielkim łotrze, mordercy i oszuście, który wstąpił do zakonu tylko po to, by tym łatwiej popełniać niecne czyny. A że wymowę miał gładką i łzy przychodziły mu łatwo, szybko zdobył sławę wielce pobożnego mnicha. Wśród licznych kobiet, które przychodziły do niego do spowiedzi, była też wyjątkowo piękna, a jednocześnie wyjątkowo głupia Lissetta. Mnich z łatwością wmówił próżnej kobiecie, że jej uroda skusiła samego Archanioła Gabriela. Zachwycona Lisetta chętnie zgodziła się na schadzkę z Archaniołem, a że rzecz wymagała postaci cielesnej, przystała na cielesną powłokę mnicha. I tak też toczył się romans przebiegłego zakonnika z wyjątkowo naiwną mężatką. Toczyłby się może i bardzo długo, gdyby próżność Lisetty pozwoliła jej dochować tajemnicy - sama zaczęła rozpowiadać, któż to został jej kochankiem. Gdy rzecz dochodzi do uszu jej szwagrów, Albert ponosi karę; zostaje najpierw publicznie upokorzony, a potem wtrącony do klasztornych lochów. Tym niemniej całość jest lekka, pikantna, zabawna.

Na tym tle odcina się najsłynniejsza bodaj nowela zbioru - „Sokół”. Nie jest to frywolna historia burzliwego romansu, raczej wzruszająca opowieść o wielkiej, duchowej miłości. Jej bohater, Federigo, jest rycerzem i po rycersku okazuje względy ukochanej Giovannie, walcząc w jej barwach podczas turniejów i składając kosztowne podarunki. Miłość ta - zgodnie z rycerskim ideałem - jest czysta, a Giovanna wierna swemu mężowi. Federigo jednak traci niemal cały majątek na owe kosztowne wyrazy hołdu i zaszywa się na wsi. Tam poluje ze swym sokołem. Gdy mąż Giovanny umiera, ona ze swoim synkiem osiedla się w pobliżu dawnego adoratora.

Synek zaprzyjaźnia się z Federigiem i jego sokołem. Dziecko nagle zapada na ciężką chorobę, matka gotowa jest zrobić dla niego wszystko, toteż gdy synek prosi o sokoła właśnie, przełamuje dumę i udaje się do Federiga. Ten, nie wiedząc w jakiej sprawie do niego przybywa, a chcąc przyjąć ją godnie, zdobywa się na wielkie poświęcenie. Zabija sokoła, bo nie ma niczego innego, co mógłby podać na obiad. Gdy Giovanna wyjawia, po co przyszła, oboje popadają w rozpacz. Dla chłopca nie ma ratunku. Jego śmierć jest prawdziwie wzruszająca. W tym zbiorze opowiadań o miłości niewiele jest podobnych momentów. Ale w końcu wierna miłość Federiga zwycięż - jego gest zostaje doceniony i Giovanna, ponaglana przez braci do ponownego małżeństwa, wybiera Federiga. 

„Dekameron” ze względu na swoja formę doskonale przedstawia obraz epoki. Częsta zmiana bohaterów i miejsc pozwala stworzyć autorowi szeroki obraz społeczeństwa. Historie opowiadane przez młodych skupiają się na miłości, są przepełnione radością życia. Obecna w nich śmierć nie niszczy tego szczęścia, a raczej przynosi wolność młodym żonom starych mężów. Czasem - tak jak w „Sokole” - przynosi także cierpienie, ale ono mija. Zagrożeni przez zarazę młodzi ludzie nie chcą pogłębiać lęku przed śmiercią przygnębiającymi opowieściami, wolą zwrócić się w radosną stronę życia i wielbić potęgę miłości, śmiać się z cudzej głupoty i naiwności, podziwiać spryt kochanków.