Św. Tomasz z Akwinu - poglądy. Opracowanie

Utworzenie chrześcijańskiego arystotelizmu w wieku XIII było przewrotem dla chrześcijańskiej filozofii. System był dziełem św. Tomasz z Akwinu, od którego imienia został nazwany tomizmem.

Wzorem dla filozofa średniowiecznego był Arystoteles, od którego Tomasz przejął: 1) pojęcie poznania jako procesu receptywnego, na którym oparł empiryczną teorię poznania; 2) pojęcie dowodu, na którym oparł rozgraniczenie wiedzy i wiary; 3) pojęcie przyczynowego powiązania zdarzeń, na którym oparł pogląd na stosunek Boga i stworzenia; 4) pojęcie aktu i potencji, a także formy i materii, na których oparł teorię duszy i ciał, psychologię i filozofie przyrody; 5) pojęcie środka, na którym oparł swoją etykę. Te pojęcia wzbogacił o pojęcie istoty i istnienia, na których oparł rozróżnienie Boga i stworzenia.

To, co było nowe dla filozofii chrześcijańskiej, a znalazło się w tomizmie, to oparcie jej na doświadczeniu. To wszystko, do czego odwoływała się scholastyka (m.in. iluminizm, wiedza aprioryczna, nadprzyrodzone oświecenie umysłu), było niepotrzebne. Najogólniejsze założenia tomizmu to dualizm Boga i świata, obiektywizm, empiryzm, hilemorfizm, uniwersalizm, realizm, intelektualizm.

Dualizm między bytem absolutnym a względnym, między Bogiem a stworzeniem. Tomizm sprzeciwiał się panteizmowi. Obiektywizmem i postawą umysłu zwróconą ku światu zewnętrznemu i przekonaniem, że rzeczy zewnętrzne są nam dane bardziej bezpośrednio niż wewnętrzne, przeciwstawiał się postawie subiektywnej augustynianów i mistyków. Empiryzmem, czyli przekonaniem, że wszelka wiedza pochodzi z doświadczenia, przeciwstawiał się augustyńskiemu aprioryzmowi. Hilemorfizmem bronił jedności ludzkiej natury i sprzeciwiał się rozdzielaniu duszy i ciała oraz dualistycznemu rozumieniu człowieka. Uniwersalizmem, czyli przekonaniem o wyższości ogółu nad jednostką, sprzeciwiał się indywidualizmowi. Umiarkowanym realizmem przeciwstawiał się skrajnemu realizmowi i platończyków oraz nominalizmowi. Intelektualizmem, czyli nauka o pierwszeństwie intelektu w działaniu i poznaniu, sprzeciwiał się woluntaryzmowi augustiańskiemu i emocjonalnej postawie mistyków.

Święty Tomasz z Akwinu stworzył drugi typ scholastyki - będący w opozycji do scholastyki św. Augustyna - który bardzo się rozpowszechnił. Niejako zbliżył z powrotem filozofię chrześcijańską do starożytnej.