Karma - definicja, znaczenie, charakterystyka

Karma - z sanskrytu „karman” oznacza dosłownie „praca”, „służba”. Pojęcie to występuje we wszystkich religiach dharmicznych, między innymi w hinduizmie, buddyzmie. Karmę można określić jako sumę wszystkich wydarzeń, skutków i przyczyn, które kształtują losy człowieka, a które będą decydować później o tym, czy dusza zmarłego przejdzie w następne wcielenie, czy też osiągnie stan najwyższego wyzwolenia zwanego przez Buddę stanem „nirwany”. 

Nazywana jest także „pierwszym prawem kosmosu”. Według Buddy, to jak żyjemy podczas tego, ziemskiego życia, ma wpływ na nasze życie przyszłe. Jeżeli byliśmy dobrymi ludźmi, możemy dostąpić łaski nirwany lub wcielić się w postać znajdującą się wyżej w hierarchii społecznej, bądź też przez jakiś czas oczekiwać w niebie na kolejne wcielenie duszy. Jeżeli natomiast postępowaliśmy źle, wówczas możemy na następną inkarnację oczekiwać bardzo długo - i to w srogich mękach piekielnych. Wszystko zależy właśnie od karman. 

Niebo nie jest jednak ostatecznym celem duszy. Powinna ona dążyć do doskonałej nirwany. Podobnie dzieje się z bogami, którzy również podlegają prawu karmy, choć człowiekowi nie są do niczego potrzebni. Z karmą związana jest silnie dusza człowieka, nazywana „duchem”, (jest on przyczyną bytności człowieka na świecie). W czasie wcielenia (dzięki karmie) gromadzi on w sobie myśli, przez co zostaje skażony. Każdy z nas powinien pomimo to dążyć do oczyszczenia. 

Pojęcie karmy istnieje także w hinduizmie. Również tutaj karma decyduje o tym, w jaką inkarnację wcieli się duch człowieka po śmierci. Każdy może wcielić się w człowieka, zwierzę, a nawet roślinę. Karma to w tej religii prawo skutku czynu. Karma decyduje także o tym, jak długo dusza ma być w kręgu sansary (wcieleń). Człowiek dążyć powinien do atmana (buddyjski absolut). Za złe uczynki człowiek poprzez działanie karmanu może zostać inkarnowany w zwierzę lub nieszczęśliwego nędzarza. Już w tym życiu pracujemy na swoje następne wcielenie.

Końcowym etapem, do którego dąży w hinduizmie dusza człowieka jest wyzwolenie się od wszelkiego rodzaju pragnień. Podobnie zatem jak w buddyzmie, wychodzi ona wtedy z kręgu sansary i karman odłącza się od niej już na zawsze. Koncepcja karmy występuje też w dżinizmie. Pierwsza wzmianka o zasadzie karmy znajdziemy w Brihadaranjakaupaniszadie - upaniszadzie z 1000 r. p.n.e.

W dżinizmie karman pełni podobną funkcję, co w buddyzmie lub hinduizmie. Według tradycji, karman zamiera na jedną chwilę, kiedy człowiek medytuje. Pojęcie karmy oraz wyzwolenia duszy stoją w centrum doktryny religijnej. Karma decyduje o tym, czy człowiek ulegnie dekadencji (obniżenie dyscypliny moralnej), czy jego dyscyplina wręcz przeciwnie - wzrośnie. 

Dusza człowieka wędruje. Jest ona pokryta tak zwanym pyłem karmicznym i nie może ona od niego uciec. Jest sto czterdzieści osiem typów karmy w dżinizmie, jednak zwykle wyróżnia się tych osiem głównych: 1. Karman zaciemniający poznanie, 2. Karman zniekształcający percepcję, 3. Karman doznania twórczego, 4. Karman deformujący słuszny ogląd i słuszne postępowanie, 5. Karman życiowy, 6. Karman kształtujący indywidualność, 7. Karman określający status społeczny i miejsce kolejnych narodzin, 8. Karman tłumiący dobroczynność i moc wewnętrzną. 

Karman tworzący się wokół człowieka jest lekki i łagodny, jeśli człowiek postępuje właściwie i ciężki, brudny, gdy człowiek postępuje niewłaściwie. To dlatego czujemy ból i radość. Usunąć karman można poprzez ciężką ascezę, jednak gromadzi się ona z powrotem, bo potrzebna jest do kolejnego wcielenia.