Biblia - Pieśń nad Pieśniami - interpretacja, streszczenie

Pieśń nad Pieśniami, zwana także Pieśnią Salomona, jest jedną z ksiąg dydaktycznych wchodzących w skład Starego Testamentu. Nie są znane dokładne informacje na temat daty jej powstania oraz autora. Tradycja przypisuje stworzenie Pieśni nad Pieśniami Salomonowi, jednak badacze nie przychylają się do takiego twierdzenia. Ostateczną redakcję Pieśni nad Pieśniami datują oni na okres od VI do II w. p.n.e. Niektórzy z nich dopatrują się wielu podobieństw między tekstem Pieśni nad Pieśniami a starożytnymi pieśniami miłosnymi (datowanymi na XIII w. p.n.e.), które wywodzą się z Egiptu. Fakt ten może świadczyć o tym, iż pierwsza wersja Pieśni nad Pieśniami jest dziełem pochodzącym z naprawdę odległych czasów.

Księga ta składa się z sześciu pieśni traktujących o miłości Oblubieńca i Oblubienicy. Bohaterowie ci nazywają się wzajemnie Salomonem i Sulamitką, jednakże fakt ten raczej nie potwierdza przypuszczeń o tym, iżby autorem Pieśni nad Pieśniami miał być Salomon. Był to po prostu dosyć często stosowany w tekstach religijnych zabieg. Przedstawione w tekście pieśni mają formę dialogu, który przerywany jest komentarzami chóru.

Pieśń pierwsza stanowi niezwykle bogaty w środki wyrazu liryczny przekaz uczuć Oblubieńca i Oblubienicy. Mężczyzna jest pasterzem, natomiast kobieta pracuje w winnicy, czego skutkiem jest jej śniada cera. Dowodami ich szczególnego uczucia są kolejne słowa, którymi posługują się, by opisać piękno i niesamowitość ukochanej osoby. Kobieta widzi swego partnera przez pryzmat wielu doznań zmysłowych – czuje jego zapach, porównuje go do woreczka mirry i grona henny. Podobnie jest z Oblubieńcem – on w Oblubienicy także dostrzega wspaniałe piękno: jej oczy przypominają mu gołębice, a ona sama jawi się jako piękny rydwan faraona. Fragment ten jest szczególnie bogaty w rozmaite porównanie,  których źródłem najczęściej jest piękno przyrody i świata.

W drugiej pieśni przemawia przede wszystkim Oblubienica. Nadal wychwala ona pozytywne cechy swego ukochanego oraz odczuwa potężną tęsknotę. Widzi go biegnącego przez góry i pagórki, byle tylko jak najszybciej znaleźć się u jej boku. Następnie dowiadujemy się, iż w nocy poszukiwała go w mieście. Kiedy udało się jej go „pochwycić”, postanowiła, że nie wypuści go aż do czasu, gdy wejdzie on do domu jej matki.

Trzeci fragment PnP rozpoczyna się od długiej kwestii chóru. Jest to barwny opis lektyki króla Salomona i otaczającego ją orszaku. Następnie padają słowa Oblubieńca, które są niezwykle zmysłowym opisem fizycznego piękna jego wybranki. Skupia się on na każdej części jej ciała i tworzy do niej rozbudowane porównanie. Jej zęby widzi jako stado owiec wychodzących z kąpieli, jej piersi niczym gazele pasące się w liliach; kobieta ta jawi mu się jako istota bez skazy. Później mówi Oblubienica, która zaprasza ukochanego do swego ogrodu.

W czwartej pieśni pojawia się bardzo znaczący fragment o miłości dwojga ludzi. Oblubienica opowiada o tym, jak czekała na swego ukochanego. Ten w końcu pojawił się pod jej drzwiami i wsadził rękę przez otwór, by chociaż dotknąć umiłowanej kobiety. Lecz później mężczyzna się oddalił, a bohaterka przemierzyła całe miasto, by go odnaleźć. Podczas tych poszukiwań została pobita przez strażników, jednak nie to jest powodem jej zmartwienia, tylko nieobecność ukochanego. Następnie chór pyta kobietę o Oblubieńca, a ona odpowiada, że jest to najwspanialszy mężczyzna, mający ręce jak złote walce i nogi jak kolumny z marmuru. Pada także kolejne pytanie – o to, gdzie oddalił się jej ukochany. Kobieta odpowiada, że pasie on owce w swym ogrodzie. Później swoją pieśń pochwalną pod adresem Oblubienicy rozpoczyna Oblubieniec.

Piąta pieśń rozpoczyna się niezwykle ciepłymi słowami chóru, które skierowane są do Oblubienicy. Dowiadujemy się z nich, że Szulamitka jest kobietą niezwykłej urody. Następnie w ten sam sposób wypowiada się o niej Oblubieniec. Fragment ten kończy się gorącym wyznaniem Oblubienicy, która marzy o tym, by odejść gdzieś ze swym lubym. Chciałaby ona nawet, żeby był on jej bratem, gdyż mogłaby pocałować go bez ryzyka, że ktoś nią wzgardzi.

Szósta pieśń rozpoczyna się przytoczonym przez chór obrazem szczęśliwej pary, która wyłania się z pustyni. Następnie Oblubienica wypowiada znamienne słowa: „(...) połóż mię jak pieczęć na twoim sercu, jak pieczęć na twoim ramieniu”. Kończy się ona słowami Oblubieńca mówiącego o winnicy króla Salomona. Porównuje do niej Szulamitkę, będącą od teraz jego winnicą.

Pieśń nad Pieśniami jest dziełem wyjątkowym spośród tych, które znalazły się w kanonie Pisma Świętego. Nie padają w niej bezpośrednio słowa o Bogu, nie pojawiają się także refleksje na temat wiary. Cała jej treść rozmywa się w wielkim natężeniu zmysłowych i obrazowych opisów. Badacze do dzisiaj mają wątpliwości, czy Pieśń nad Pieśniami jest jednym tekstem, czy stanowi kompilację pomniejszych pieśni miłosnych.

Bardzo problematyczną kwestią jest interpretacja Pieśni nad Pieśniami. Uczyniona w sposób dosłowny, daje obraz niezwykle zmysłowej i żywej miłości. Jednak w Kościele zwykło się interpretować ją w sposób alegoryczny (metaforyczny) – jako opis miłości Boga do swego ludu oraz Chrystusa do Kościoła. Wtedy na pierwsze miejsce wysuwa się chęć połączenia Oblubieńca (Jezus) oraz Oblubienicy (zgromadzenie wiernych). Niezwykle rozbudowana metaforyka Pieśni nad Pieśniami pozwala rozumieć ją  na naprawdę wiele sposobów. Jednym z nich może być także odczytywanie jej jako obrazu wzorowej i pięknej miłości między mężczyzną i kobietą.