Grupa etniczna - definicja, opis, przykłady

W ramach każdego narodu funkcjonują mniejsze grupy społeczne – rodzina, partia polityczna czy grupa narodowa. Wśród nich pojawia się także grupa etniczna. Tym terminem możemy nazwać grupę ludzi, która wyraźnie różni się od innych zbiorowości – czy to pod względem kultury, wyglądu, tradycji, obyczajowości czy religii i języka. Ważne jest, by we własnym mniemaniu (nie tylko w oczach innych ludzi) tworzyła ona krąg osób odróżniających się od reszty społeczeństwa (swoją tożsamość budowała na przekonaniu o występowaniu opozycji „my” – „oni”).

Cechy te są na tyle charakterystyczne, specyficzne, by niezaprzeczalnie wyodrębniały taką zbiorowość i nie mogły być kojarzone z żadnym innym gronem ludzi. Osoby tworzące daną grupę etniczną są połączone określonymi więzami społecznymi – może spajać je świadomość wspólnego pochodzenia (więzy krwi, historia, losy przodków), posiadanie własnego języka, podobnej kultury czy cech charakterologicznych. Występowanie kilku takich czynników razem spaja wspólnotę, sprawia, iż ma ona stosunkowo zwarty charakter. Niektórzy socjolodzy, politolodzy czy historycy starają się stworzyć zespół cech charakteryzujących grupę etniczną. Anthony D. Smith, jeden z badaczy zbiorowości etnicznych, podkreśla, iż żeby istniała określona grupa etniczna, musi ona posiadać swoją nazwę (która nada jej swoisty charakter), a także odczuwać więzi z konkretnym terytorium.

Każde ze środowisk naukowych rozpatruje to pojęcie pod innym kątem, dlatego odnajdujemy znaczne różnice w określaniu, jaką zbiorowość możemy nazwać grupą etniczną. Na tej podstawie wytworzyło się kilka rodzajów grup etnicznych. Pierwszy typ to ludność autochtoniczna, czyli pierwotnie zamieszkująca dany teren, zanim pojawili się na nim kolonizatorzy, np. Indianie w Ameryce, Aborygeni w Australii. Grupą etniczną można również nazwać mniejszości etniczne zamieszkujące określone ośrodki miejskie, np. Turcy w Berlinie czy Polacy w Nowym Jorku. Kolejny z rodzajów tworzą tzw. protonarody, czyli zbiorowości dążące do stworzenia własnego państwa i w tym celu podejmujące szereg inicjatyw politycznych i nie tylko. Przykładem mogą być choćby Ślązacy. Wreszcie ostatnią wspólnotę określaną mianem grupy etnicznej stanowią różnego typu populacje ludności w państwach powstałych w wyniku procesu kolonializmu.

Podobnie jak w wypadku mniejszości narodowych i etnicznych, grupy etniczne mogą być lepiej lub gorzej zorganizowane, posiadać własnych przedstawicieli i instytucje, które wyrażałyby ich przekonania i broniły racji stanu tych środowisk.