Monogamia - co to jest? Definicja, charakterystyka, przykłady

Monogamia to związek małżeński wyłącznie dwóch osób, w przeciwieństwie do poligamii, w której dochodzi do małżeństwa jednego mężczyzny z kilkoma kobietami lub odwrotnie. Jest ona uważana za podstawę życia społecznego i praktykowana już od czasów społeczeństw pierwotnych (mimo licznych wyjątków).

Jedną z głównych funkcji związków monogamicznych, oprócz pełnienia funkcji emocjonalnych – np. zaufania i wierności, jest uproszczenie dziedziczenia majątku. W przypadku posiadania potomków tylko z jedną kobietą, między dzićmi tworzy się wyłącznie hierarchia starszeństwa. W przypadku posiadania wielu żon, dziedziczenie staje się bardzo skomplikowane, wiąże się ze sprzecznościami interesów poszczególnych matek i ich dzieci, co może powodować liczne konflikty.
 
W wielu kulturach starożytnych monogamia wiązała się nie tyle z obowiązującym prawem, ile po prostu z brakiem majątku wystarczającego do utrzymania kilku żon. W starożytnym Egipcie monogamia była jednak normą (na więcej żon pozwalali sobie wyłącznie nieliczni). Istniało prawo do rozwodu, związane m.in. z niepłodnością małżonki, obowiązujące zasady moralne nie sprzyjały jednak pozostawianiu żony z takiego powodu.

Wspomniana niepłodność niejednokrotnie stawała się powodem odejścia od monogamii – mężczyźnie wolno było wziąć drugą żonę (płodną) lub konkubinę, które to zapewnić miały mu potomków. Pełnię praw zwykle posiadała jednak pierwsza żona (także często druga, konkubiny miały ich znacznie mniej).
 
Starożytna Grecja jest przykładem społeczeństwa, w którym broniono instytucji monogamicznego małżeństwa – dzieci z nieprawego łoża i partnerki mężczyzn pozbawione były przywilejów, jakie przysługiwały prawowitym żonom i dzieciom, np. syn konkubiny, mimo obywatelstwa ojca, nie posiadał tego statusu.

Monogamia jest także systemem obowiązującym chrześcijan. Można ją wyprowadzać już ze Starego Testamentu (chociaż np. król Dawid miał cztery żony), w którym opisane jest stworzenie przez Boga jednego mężczyzny i jednej kobiety, jednak pełne jej poparcie widoczne jest w Nowym Testamencie i w późniejszym nauczaniu apostołów. Małżeństwo dwojga osób jest sakramentem i trwa aż do śmierci (nie ma tu, prócz stosunkowo rzadkich przypadków, prawa do rozwodu).
 
Współcześnie monogamia jest czymś naturalnym (szczególnie w kulturze zachodniej), potwierdzonym prawnie. Poligamia jest natomiast zwykle zakazana prawem.