Socjalizacja - definicja. Proces socjalizacji, rodzaje socjalizacji

Socjalizacja jest procesem, w wyniku którego człowiek uczy się życia wśród innych ludzi. W trakcie jego trwania jednostka nabywa umiejętności funkcjonowania w społeczeństwie, poznaje wzorce zachowań, systemy wartości i normy obowiązujące w danej społeczności.
 
Socjalizacja pełni kilka istotnych funkcji w pełnym rozwoju społecznej osobowości człowieka. Po pierwsze, uczy ona kontroli nad popędami i potrzebami. Wraz z nabywaniem umiejętności współistnienia z innymi ludźmi człowiek zaczyna dążyć do zaspokojenia popędów i potrzeb w sposób społecznie akceptowalny, ponieważ wcześniej, jako dziecko, po prostu się im poddawał.

Po drugie, socjalizacja kształtuje aspiracje jednostki – dana osoba zaczyna wyobrażać sobie swoje aktualne i przyszłe miejsce wśród innych ludzi, co może wpływać na decyzje związane np. z edukacją.
 
Inną ważną funkcją socjalizacji jest nauka odgrywania ról społecznych, bowiem każdy członek społeczności jest zobowiązany do pełnienia określonej roli społecznej np. pracownika, matki, ojca czy studenta.
 
Co więcej, proces socjalizacji prowadzi do zjawiska konformizmu, czyli zachowań ludzi kształtowanych w pośredni lub bezpośredni sposób przez nacisk innych osób. Choć zalety postawy konformistycznej dla jednostki są dość dyskusyjne, to jednak dla sprawnego działania całego społeczeństwa ma ona dość duże znaczenie.
 
Możemy wyróżnić dwa podstawowe etapy socjalizacji, czyli socjalizację pierwotną i wtórną, oraz etap trzeci, który zachodzi zwykle w wyjątkowych wypadkach – resocjalizacji.

Socjalizacja pierwotna polega na uczeniu się podstawowych zachowań i reguł społecznych w gronie grup pierwotnych – przede wszystkim rodziny. Jest ona związana ze wzorowaniem się dziecka na rodzicach – występuje tutaj silna więź emocjonalna, która ułatwia nabywanie nowych umiejętności.
 
Etap socjalizacji pierwotnej kończy się w momencie poznawania innych ludzi, od których jednostka uczy się zachowań społecznych nie na zasadzie bliskości emocjonalnej, ale ze względu na ich funkcjonowanie społeczne. Socjalizacja wtórna jest charakterystyczna dla rozmaitych instytucji – szkoły, miejsca pracy, związków religijnych.
 
Resocjalizacja, czyli powtórna socjalizacja występuje w momencie, kiedy dana jednostka nie przyswoiła sobie podstawowych wartości i umiejętności życia społecznego (właściwych z punktu widzenia danej społeczności) w procesie socjalizacji pierwotnej czy wtórnej. Polega ona na dobrowolnej (terapia) lub przymusowej (np. więzienie) nauce norm społecznych, by nie dopuścić w przyszłości do ponownego ich łamania.