Społeczeństwo - definicja, charakterystyka, przykłady

Żadna istota ludzka nie żyje samotnie, wręcz przeciwnie, każdy z nas jest członkiem szerszej grupy ludzi, która nosi nazwę społeczeństwa. Pojęcie to stanowi jeden z podstawowych terminów socjologii i, jak to często bywa w nauce, nie jest to termin jednoznacznie zdefiniowany. Ogólnie mówiąc, społeczeństwo jest grupą ludzi, którzy dzielą wspólne doświadczenia, kulturę, historię (czasem także zamieszkują jedno terytorium, choć są od tego wyjątki). Czują oni także pewną odrębność względem innych społeczeństw. Należy podkreślić, że w społeczeństwie zachodzą różnorodne stosunki społeczne.

Niektórzy badacze podkreślają duże znaczenie instytucji we wzmacnianiu trwania społeczeństwa – społeczeństwo w tym rozumieniu to ludzie wraz z zespołem instytucji i urządzeń, które służą zaspokajaniu potrzeb określonej wspólnoty i organizuje jej życie zbiorowe.

Ze względu na fakt, że struktura i kształt społeczeństw z upływem czasu ulega nieraz bardzo radykalnym zmianom, możemy wyróżnić liczne rodzaje społeczeństw. Rozpoczynając od czasów najdawniejszych – mamy do czynienia ze społeczeństwem pierwotnym, agrarnym, przedprzemysłowym. Następnie pojawia się społeczeństwo przemysłowe (industrialne), a po nim – społeczeństwo poprzemysłowe (postindustrialne). To jednak dopiero początek podziałów, bowiem zależnie od aspektu, na jakim koncentrujemy uwagę, możemy wyróżnić także inne typy społeczeństwa. Przykładowo: społeczeństwa otwarte, pluralistyczne, nowoczesne, wielokulturowe, klasowe i wiele, wiele innych. Obecnie popularnym określeniem współczasnych społeczeństw jest termin społeczeństwa informacyjnego (akcentuje się tutaj uznawanie wiedzy i informacji za dobro podstawowe).

Poza wspomnianymi typami społeczeństwa, należy wspomnieć o jeszcze jednym, ważnym dla socjologii podziale na społeczeństwo lokalne i społeczeństwo globalne.

Społeczeństwo lokalne zamieszkuje określone terytorium, cechuje się wspólną tożsamością, a więzi społeczne powstają na gruncie podobnego środowiska życia, wspólnych doświadczeń i lokalnej kultury. Istotną cechą społeczeństwa lokalnego jest także istnienie wyraźnej kontroli społecznej.

Społeczeństwo globalne to natomiast znacznie większa zbiorowość zamieszkująca nie tyle jedno terytorium, ile pewien obszar wpływu jednej kultury (np. społeczeństwo krajów wysokorozwiniętych). Funkcjonujące w niej więzi społeczne opierają się w dużej mierze na wspólnych źródłach kulturowych, wzorach zachowań, a także na działalności licznych organizacji o mniejszym lub większym stopniu sformalizowania.