Apelacja a kasacja - porównanie (różnice, podobieństwa)

Apelacja i kasacja to dwa pojęcia prawne związane z wyrokiem sądowym. Apelacja (od łacińskiego appellatio – odwołanie) jest procedurą odwoławczą wobec wyroku sądu, natomiast kasacja (łac. cassatio – zmiana) dotyczy podjęcia działań po zakończeniu postępowania w danej sprawie i stanowi nadzwyczajną procedurę prawną – stosowaną tylko w ściśle określonych przypadkach –  zaskarżenia prawomocnego wyroku.

W polskim prawie sądowym obowiązuje zwyczaj dwuinstancyjności sądu. Polega to na tym, że wyrok sądu pierwszej instancji możemy zaskarżyć do sądu drugiej instancji. Jeśli sądem pierwszej instancji będzie sąd rejonowy lub okręgowy, to sądami drugiej instancji są dla nich odpowiednio: sąd okręgowy lub apelacyjny. W postępowaniu sądu drugiej instancji można przedstawić nowe dowody, ujawnić nowych świadków.

Prawo wniesienia apelacji przysługuje wszystkim stronom danego procesu, przyczyn wniesienie apelacji należy szukać m.in. w rażącej niewspółmierności kary do wagi popełnionego przestępstwa czy wyraźnych nieścisłościach podczas prowadzonego dochodzenia. Apelację można wnieść z intencją uchylenia lub zmniejszenia kary. Apelację wnosi się na piśmie w terminie do 14 dni od doręczenia wyroku i jego uzasadnienia.

Kasacja, w konfrontacji z apelacją, jest procedurą posiadającą podobny cel – zmianę wyroku sądu zasądzonego w drugiej instancji (od którego nie można się już odwoływać na drodze wniesienia apelacji). Wspólną cechą apelacji i kasacji jest obowiązywanie zarówno w postępowaniu cywilnym, jak i karnym. Procedura kasacji różni się jednak wyraźnie od apelacji.

Po pierwsze kasację mogą wnieść tylko: osoba oskarżona, Rzecznik Praw Obywatelskich, Prokurator Generalny i Naczelny Prokurator Wojskowy. Po drugie, nie może ona zostać wniesiona wyłącznie z powodów niewspółmierności zasądzonej kary – jej przesłanki muszą być bardziej poważne, np. wyraźne naruszenie prawa, które mogło mieć wpływ na orzeczenie takiej, a nie innej kary. Po trzecie, instytucją rozpatrującą kasację jest Sąd Najwyższy, który nie uczestniczył w postępowaniu apelacyjnym.

Ponadto, kasację można wnieść wyłącznie w momencie, kiedy wyczerpano tradycyjną procedurę odwoławczą.

Warto zaznaczyć, że istnieją pewne sprawy, które wyłączone są z możliwości zastosowania kasacji (istnieje jednak możliwość apelacji w tych sprawach). Są to m.in.: sprawy dotyczące wysokości alimentów, a także wysokości czynszów.