Sororat - definicja, charakterystyka, przykłady

Termin sororat (łac. „soror” – siostra) dotyczy małżeńskiego prawa zwyczajowego – w węższym zakresie oznacza on, iż w wypadku śmierci żony (lub jeśli jest ona bezpłodna) mąż ma obowiązek poślubienia jednej z jej niezamężnych sióstr. W szerszym znaczeniu natomiast sororat daje mężczyźnie prawo utrzymywania stosunków seksualnych z siostrami żony (lub jej innymi krewniaczkami). Jeśli w danym plemieniu występuje polygynia, mąż ma prawo wejść w związek małżeński z kilkoma siostrami.
 
Przyczyn wykształcenia się takiego zwyczaju należy szukać w występującej w danym plemieniu konieczności przymierza rodów, które zawierane jest poprzez połączenie w małżeństwie przedstawicieli obu rodzin. Aby zapewnić trwałość takiego przymierza, konieczne jest przedłużanie go w momencie śmierci kobiety lub jej bezpłodności (brak wtedy potomków, którzy staliby się kontynuatorami idei przymierza). Mężczyzna bierze wtedy za żonę siostrę dotychczasowej żony, która pochodzi przecież z tego samego plemienia.
 
Oprócz trwałości związków międzyplemiennych, sororat ma także inną, bardzo istotną zaletę. W społecznościach, w których istnieje wielożeństwo, posiadanie kilku żon jest związane z wieloma konfliktami w ramach jednej rodziny. Konflikty te są jednak relatywnie słabsze, jeśli żony jednego mężczyzny są siostrami.

Zwyczaj sororatu był rozpowszechniony szczególnie w plemionach, w których występował tzw. partylinearny system pokrewieństwa. Polegał on na dziedziczeniu przywilejów, stanowisk, majątku po ojcu lub krewnym z jego strony (urodzone dzieci, nieważne z jakiej matki, były włączane w grupę rodową ojca).

Sororat występował (i występuje do dziś) w prymitywnych plemionach Azji, Afryki i Ameryki Południowej. Przykładami takich plemion są Buszmeni (owdowiały mężczyzna ma obowiązek wzięcia ślubu z niezamężną siostrą żony), Hotentoci (zezwolenie na stosunki seksualne z krewniaczkami żony – niezamężnymi lub owdowiałymi).

Istniały także społeczności (m.in. Todowie i Tybetańczycy), w których możliwy był sororat w bardzo szerokim ujęciu – pozwalał on na tzw. małżeństwa grupowe. Grupa sióstr mogła tym samym posiadać grupę wspólnych mężów (zwykle byli to bracia).

Zjawiskiem zbliżonym do sororatu jest lewirat – polega on na poślubieniu wdowy przez brata zmarłego męża.