Feudalizm - co to jest? Społeczeństwo feudalne - cechy, definicja

Feudalizm był ustrojem społeczno-ekonomicznym właściwym dla społeczeństw średniowiecznej Europy, który w dużej mierze opierał się na stosunku do własności ziemi (łac. „feudum” – prawo do cudzej rzeczy). Charakterystycznym dla tego ustroju sposobem sprawowania rządów była monarchia.
 
Istotnym elementem feudalizmu jest wykształcenie się specyficznego, hierarchicznego społeczeństwa feudalnego, które wyróżniało się zróżnicowaniem stopnia posiadania ziemi.

Podstawą społeczeństwa feudalnego był podział na seniorów i wasali. Senior posiadał tzw. pełną wartość ziemi, mógł nią swobodnie dysponować, toteż oddawał ją we władanie wasali w zamian za pełnienie określonych usług (m.in. wojskowych). Wasal mógł wtedy również oczekiwać od seniora ochrony. Wraz z ziemią, wasal otrzymywał nad nią tzw. zwierzchnią władzę i stawał się feudałem.

Uprawa otrzymanej ziemi należała natomiast do najniższego stanu – chłopstwa, które posiadało tzw. własność użytkową ziemi. Warto dodać, że chłopi byli w pełni uzależnieni od feudała (zarówno ekonomicznie, jak i prawnie), a istniejące reguły, np. przypisanie chłopów do ziemi, uniemożliwiało im jakikolwiek awans społeczny.

Charakterystyczną cechą społeczeństwa feudalnego był ciągły wzrost znaczenia możnowładztwa, czyli seniorów posiadających wielkie majątki ziemskie, którzy stali na czele drabiny swoich wasali. Wraz z biegiem czasu uzyskiwali oni coraz większe przywileje sądownicze, ekonomiczne i inne, a nieraz stawali się bezpośrednim zagrożeniem władzy króla (działo się tak np. we Francji, gdzie feudalizm rozwinął się w sposób najpełniejszy). Warto zaznaczyć, że mniejsze ryzyko ze strony możnowładztwa groziło królowi Wielkiej Brytanii i władcom skandynawskim, ponieważ w krajach tych pozostano przy zasadzie, że mimo podległości wasalnej, najwyższym seniorem pozostaje król.
 
Dla pełniejszego obrazu społeczeństwa feudalnego warto przyjrzeć się sytuacji feudalnego chłopa. W momencie gdy oddał się on pod opiekę pana feudalnego, a tym samym stawał się jego poddanym, musiał on realizować obowiązek pańszczyzny (darmowej pracy na polu pana) albo płacić feudałowi rentę (czyli oddawać określoną część uzyskanych zbiorów).