Faszyzm a komunizm - porównanie

Faszyzm i komunizm są systemami totalitarnymi XX wieku. Faszyzm powstał we Włoszech, komunizm zaś zrodził się w Związku Radzieckim. Są to nurty, które zdominowały XX wiek w Europie i doprowadziły do śmierci milionów ofiar.

Powszechnie uważa się, że faszyzm wywodzi się ze skrajnej prawicy, a komunizm ze skrajnej lewicy. Obecnie badacze mają wątpliwości, czy faszyzm rzeczywiście jest  dzieckiem prawicy. Wiek XX to czas totalitaryzmów, które zyskały poparcie społeczeństwa podczas kryzysu, jaki ogarnął Europę po I wojnie światowej.

Faszyzm opiera się na rasizmie, elitaryzmie i ksenofobii, natomiast komunizm bazował na filozofii Karola Marksa i idei walki klas. W obu nurtach istniał kult wodza. Jak każda dyktatura faszyzm i komunizm rozwijały się dzięki jednej partii. W Związku Radzieckim ustrój komunistyczny wprowadzony został przez Włodzimierza Lenina, który próbował uzasadnić praktyczny charakter idei Marksa. We Włoszech i w Niemczech faszyzm miał zapędy imperialne. W Niemczech wzorował się na mitach nordyckich i rasistowskiej idei eugenicznej. W gospodarce faszyzm proponował korporacjonizm i etatyzm, natomiast komunizm zakładał gospodarkę planową, w której nie było miejsca na wolny rynek. Faszyzm był pod tym względem nieco bardziej liberalny, dopuszczał prywatnych przedsiębiorców, ale bardzo ściśle ich kontrolował.

Oba nurty obawiały się opozycji, toteż bardzo szybko się z nią rozprawiły. W Związku Radzieckim powołano szczególny organ władzy znany pod skrótem NKWD, w  Niemczech odpowiednikiem NKWD było Gestapo – tajna policja zarządzana przez Heinricha Himmlera. Obie organizacje zajmowały się szeroko pojętą inwigilacją obywateli i stały się synonimem wszelkich represji podejmowanych na narodach niemieckim i rosyjskim.

Faszyzm i komunizm były ideologiami, które bezwzględnie nakazywały żyć obywatelom zgodnie ze swoimi założeniami. Opozycja nie miała prawa głosu. Decyzje i rozkazy wodza nie podlegały żadnym negocjacjom. Komuniści próbowali tuszować niewygodne sprawy, ludzie znikali bez wieści, byli wywożeni do obozów. Faszyzm za pomocą propagandy skłaniał ludność do poparcia, masy zostały omamione obietnicami, polityką socjalną i zniesieniem bezrobocia. Radio, prasa i media podlegały ścisłej kontroli. Media nadawały audycje propagandowe, a te, które niezgodne były z programem partyjnym były bardzo szybko usuwane.

Totalitaryzm odznaczał się tym, że obywatel nie miał prawa do sprzeciwu, musiał podporządkować się idei państwowej. Wszystko podlegało absolutnej cenzurze. Stalin i Hitler widzieli nadzieję w młodzieży, którą próbowali indoktrynować, tworząc młodzieżówki – w ZSRR był to Komsomoł, a w Niemczech – Hitlerjugend.

Istotnym czynnikiem obu nurtów była propaganda. Faszyści poddawali propagandzie całe rodziny, które żyły całkowicie podporządkowane modelowi państwowemu. Z jednej strony mówiło się o idei socjalizmu, z drugiej zaś zastraszało się przeciwników politycznych i opozycjonistów. Areszty, terror i strach to cechy obu reżimów. Bez metod całkowitej kontroli faszyści i komuniści nie byliby w stanie panować nad społeczeństwem. Kontroli podlegali wszyscy, niewygodni obywatele natomiast byli zsyłani do obozów pracy lub obozów zagłady. Krwawe dyktatury XX wieku odcisnęły swoje piętno na społeczeństwach całego świata.