Judykatywa - definicja, charakterystyka

Judykatywa to jeden z rodzajów władzy, który został wyróżniony przez Monteskiusza w tzw. trójpodziale władz. Inaczej nazywając jest to władza sądownicza. Wraz z władzą ustawodawczą zwaną legislatywą oraz władzą wykonawcza nazywaną egzekutywą stanowi podstawę państwa demokratycznego. 

Judykatywa polega na wydawaniu wyroków (lub innych aktów orzekających co do istoty sprawy) rozstrzygających spory lub skazujących w sprawach karnych, cywilnych czy administracyjnych. Organy władzy sądowniczej dodatkowo wyposażone zostały w kompetencje pozwalające i  zobowiązujące je równocześnie do badania zgodności z prawem działań organów administracji publicznej. 

Istnieje kilka zasad dotyczących judykatywy w Polsce. Przede wszystkim jest ona dwuinstancyjna, tzn. istnieje możliwość odwołania się od decyzji sądu do organu wyższego szczebla. W stosunku do sędziów wymagana jest apolityczność. Niemożliwe jest także uczestnictwo sędziego w wydawaniu wyroku dotyczącego osoby z którą jest związany w sposób który mógłby mieć wpływ na podejmowane decyzje. Kolejną cechą jest niezawisłość i niezależność sędziów oraz sądów jako organów. Niezbędne jest także stosowanie się do zasady legalności, czyli oparcia wszystkich działań podejmowanych przez sądy na przepisach prawa a także nie przekraczania jego granic. 

W Rzeczpospolitej Polskiej wymiar sprawiedliwości sprawują sądy powszechne, oraz szczególne. Powyższy podział można dodatkowo rozbudować. Wśród sądów powszechnych wyróżnia się powiem sądy rejonowe, okręgowe oraz apelacyjne. Sądami szczególnymi są sądy wojskowe oraz administracje. Do judykatywy zalicza się także Trybunał Stanu oraz Trybunał Konstytucyjny. 

Nadzór nad Judykatywa pełni Sąd Najwyższy.  Kontroluje on działalność sądów powszechnych oraz wojskowych. Nad sądami administracyjnymi z kolei nadzór sprawuje Naczelny Sąd Administracyjny.