Etatyzm a neoliberalizm - porównanie

Etatyzm to rodzaj polityki społeczno-gospodarczej zgodnie z którą państwo dąży do przejęcia istniejących przedsiębiorstw prywatnych. Inną jego formą może być udział w tworzeniu od podstaw przedsiębiorstw mieszanych mających charakter prywatno-państwowy.

Neoliberalizm (nazywany też neokonserwatyzmem) z kolei to ideologia dążąca do pełnego uwolnienia rynku i ograniczenia do absolutnego minimum poziomu ingerencji państwa w gospodarkę. 

Etatyzm największą popularność zyskał w czasach wielkiego kryzysu gospodarczego. Wiązało się to z rozwinięciem doktryny ekonomicznej Amerykanina Johna M. Keynesa. Zakładał on bowiem szeroko rozumiany interwencjonizm państwowy w gospodarkę. Negowano mechanizmy samoregulacji się rynku, wierzono ze równowaga w gospodarce może zostać tylko utrzymana dzięki kontroli jej przez państwo. Ponowne odrodzenie idei etatyzmu nastąpiło w czasach gospodarki socjaldemokratycznej. Etatyzm zakładał także stymulacje popytu przez państwo. Gospodarka prowadzona w sposób etatystyczny reaguje łagodniej na ewentualne kryzysy, jednak równocześnie tempo jej rozwoju jest znacznie spowolnione. 

Zwolennicy neoliberalizmowi poddawali powyższe założenia krytyce. Neoliberalizm powstał powiem w latach 30.i 40 XX wieku jak odpowiedź na poglądy Keynesa.  Odrzucali oni więc dominujące w czasach wielkiego kryzysu teorie keynesowskie. Najlepszym rozwiązaniem gospodarczym był dla nich wolny rynek, który w razie zawahań potrafiłby dokonać samodzielnej regulacji i tym samym powrócić do równowagi. Podstawą polityki neoliberalnej jest tzw. ekonomia podażowa, zgodnie z którą państwo powinno tworzyć warunki odpowiednie dla wzrostu podaży i aktywności przedsiębiorstw, a nie stymulować popyt na rynku.W skład teorii neoliberalnej wchodzą różne szkoły różniące się między sobą spojrzeniem na poszczególnego aspekty ekonomiczne. Wśród nich wyróżnia się m.in.: monetaryzm, szkoła chicagowską, oraz szkołę austryjacką.