Etnocentryzm - etnocentryzm kulturowy - definicja, charakterystyka, przykłady

Etnocentryzm to postawa, która charakteryzuje się absolutną aprobatą członków wśród konkretnej grupy społecznej. Z założenia członkowie tej grupy wywyższają się ponad innych, żyjąc w przekonaniu, iż są od nich lepsi pod każdym względem. Odczuwają niechęć do pozostałych przedstawicieli społeczeństwa.

Etnocentryzm zawiera w sobie przekonanie o przewadze własnej kultury nad resztą świata, pojmowanie własnego narodu lub grupy etnicznej za najlepszą, zgodnie z subiektywną oceną. Prowadzi to do braku zrozumienia wobec przedstawicieli innych kultur, który to często wywodzi się z porównywania obcej kultury do własnej. Oczywistym jest, iż wszystko, co chociaż w nikłym stopniu różni się od nabytych przyzwyczajeń, jest niepokojące i nowe.  Teoria etnocentryzmu mówi o stawianiu własnych zwyczajów na piedestale, należy uważać je za najlepsze, najbardziej poprawne i ogólnie jedyne słuszne. Zapoznawanie przedstawicieli innych kultur często polega na wyzbyciu się obiektywnej wizji poznawczej, zarzucanej na rzecz przyzwyczajeń.

Etnocentryzm to rodzaj światopoglądu, opierający się na najprostszym możliwym podziale: na członków własnej grupy społecznej oraz na obcych, którzy w jakiś sposób od niej odstają. Oczywiście, reprezentanci grupy „swoich” są najlepsi, idealni pod każdym względem. Pozostali niosą zagrożenie, są niebezpieczni, gdyż nie można przewidzieć do końca ich zachowania. Zgodnie z założeniami etnocentryzmu, obcy są agresywni i nieprzewidywalni. Taki sposób myślenia prowadzi do izolacji społecznej, co z kolei może doprowadzić do nacjonalizmu.

Etnocentryzm jako teoria posiada pewne zalety. W swoim założeniu opiera się na funkcjonowaniu skonsolidowanej grupy, której członkowie są ze sobą związani oraz odczuwają dumę wywołaną więziami między sobą. Wewnątrz grupy zachowują się solidarnie, wzajemnie się wspierając. Posiadają wysoką samoocenę, która ma niebagatelny wpływ na ich życie i rozwój. Jednostki są dumne z przynależności do grupy, którą to dumę manifestują. Najważniejszym zaś aspektem pojęcia etnocentryzmu jest wspomniane uprzednio poczucie bezpieczeństwa członków danej grupy społecznej.

Do wad etnocentryzmu należy zaliczyć nieuniknione problemy w kontaktach oraz komunikacji z innymi ludźmi, najczęściej spowodowane niechęcią i strachem. Rodzi to konflikty, które niełatwo później załagodzić. Brak tolerancji w stosunku do innych jest najbardziej uwidoczniony w przypadku procesu segregowania, który jest nieodłącznym elementem etnocentryzmu. To natomiast może konsekwentnie prowadzić do konfliktów, a nawet wojen. Przejawy dyskryminacji występują nagminnie.

Można wyróżnić trzy typy etnocentryzmu: umiarkowany, fundamentalistyczny oraz, najbardziej skrajny, etnocentryzm agresywny. Wszystkie te typy opierają się na podobnych założeniach, aczkolwiek o zróżnicowanym stopniu natężenia.