Budowa aktu normatywnego - opracowanie, opis

Akt normatywny jest zbiorem generalnych i abstrakcyjnych przepisów prawa dotyczących określonej kwestii. Ogólność aktu normatywnego polega na tym, że nie jest on skierowany do pojedynczej, indywidualnej osoby, ale do całego zbioru adresatów określonych w akcie (np. każda osoba pełnoletnia). Abstrakcyjność przepisów prawa wiąże się natomiast z tym, że są one tak sformułowane, że regulują powtarzalne, wielokrotne działania. W praktyce uchwalania aktów normatywnych opracowano pewien wzór budowy aktu, którego zwyczajowo się przestrzega.

Pierwszym elementem aktu normatywnego jest określenie danego aktu za pomocą nazwy rodzajowej (ustawa, rozporządzenie, dekret itp.), daty uchwalenia, a także za pomocą tytułu, który informuje o zakresie obowiązywania aktu (np. „o samorządzie terytorialnym” lub „Kodeks karny”).

Kolejnym ważnym elementem aktu normatywnego jest preambuła – wstęp mający uroczysty charakter, często o dużym znaczeniu politycznym. Nie jest to obowiązkowa część aktu normatywnego, właściwie występuje tylko w aktach szczególnej wagi, np. w konstytucji. W preambule zwykle przedstawia się, jakie były motywy uchwalenia danego aktu prawnego, również jakimi wartościami kierował się ustawodawca. Należy zaznaczyć, że wśród specjalistów panuje spór na temat normatywnego charakteru preambuły, zwykle jednak jej zapisy są brane pod uwagę podczas wykładni prawa.

Po preambule, jeśli taka występuje w akcie normatywnym, kolejną częścią jest tzw. część ogólna, w której znaleźć możemy definicje kluczowych pojęć używanych w akcie, a także różne przepisy wspólne dla norm, jakie zawarte są w kolejnej – szczególnej części aktu prawnego. W tej części aktu normatywnego zawarte są także pewne elementy hipotez – założeń, które opisują warunki, w jakich obowiązuje dla danej osoby obowiązek lub uprawnienie.

Część szczególna stanowi najbardziej istotną część aktu normatywnego. Zawarte są w niej szczegółowe regulacje dotyczące określonych kwestii. Przede wszystkim zawiera się tutaj tzw. dyspozycje (wskazują treść zachowania adresata) i sankcje – określone konsekwencje prawne związane z nieprzestrzeganiem prawa.

Końcowe części aktu normatywnego to zwykle przepisy przejściowe i końcowe, w których zawarte zostają informacje na temat czasu wejścia w życie ustawy oraz procedur jej zmiany.

Ostatnim elementem aktu prawnego jest podpis odpowiedniej, uprawnionej do tego osoby. W Polsce, w przypadku ustaw, jest to podpis prezydenta.