Industrializacja - definicja. Społeczeństwo industrialne - charakterystyka

Wraz z XIX-wiecznymi odkryciami technologicznymi rozpoczęła się era wiary w postęp i przemysł, era industrializacji – uprzemysłowienia na wielką skalę, które trwało mniej więcej do połowy XX w., a w niektórych krajach (m.in. w Polsce) jeszcze dłużej – aż do lat 80. XX w. Industrializacja polegała na wprowadzeniu mechanizacji, koncentracji produkcji i wyraźnego podziału pracy. Cechowała się także dużym wzrostem liczby ludzi pracujących w przemyśle.

Wpływ industrializmu nie ograniczał się jednak tylko do sfery przemian ekonomicznych, te bowiem zwykle wyraźnie oddziałują na stosunki społeczne. Tak było i tym razem: z tradycyjnych społeczeństw mieszczańsko-rolniczych zaczęło wyłaniać się społeczeństwo industrialne.
 
W związku z dynamicznym zwiększeniem się odsetka osób zatrudnionych w przemyśle, zaczęła zmieniać się tradycyjna struktura społeczna – pojawiła się klasa robotnicza, której siła (i chęć wykorzystania jej przez wielu ideologów) miała olbrzymi wpływ na historię XX-wiecznej Europy. Wraz z rozwojem klasy robotniczej powoli następowała zmiana stosunków rodzinnych, coraz częściej pracę w przemyśle podejmowały także kobiety. Pełna emancypacja kobiet i uzyskanie przez nie praw wyborczych dokonało się głównie w wieku XX – przyczyną tego zjawiska było właśnie udowodnienie, że kobiety nadają się do pracy w zdominowanym przez mężczyzn przemyśle.
 
Inną, ważną cechą społeczeństwa industrialnego jest zmniejszenie roli pierwotnych grup społecznych człowieka na rzecz grup wtórnych. W uprzemysłowionym społeczeństwie rodzina traciła na znaczeniu (jej wcześniejsza siła wynikała m.in. ze wspólnie prowadzonego gospodarstwa rolnego) na rzecz grup koleżeńskich, związków robotniczych czy partii politycznych, w których pracownicy przemysłowi mogli walczyć o swoje interesy.

Zajmując się industrializacją, należy także zauważyć postępujące wraz z nią procesy urbanizacyjne, czyli zwiększanie się liczby ludności miejskiej, która właśnie w miastach poszukuje pracy w przemyśle. Prowadzi to do ogólnego rozwóju ośrodków miejsckich. Zmiana warunków życia ze spokojnej, rodzinnej wsi, na dynamiczną, anonimową metropolię również odcisnęła wyraźne piętno na człowieku i jego stosunkach społecznych. Zaczyna się pojawiać izolacja, poczucie samotności, a w konfrontacji z maszynami i mechanizacją – lęk przed przyszłością człowieka.
 
Społeczeństwo industrialne ustąpiło w drugiej połowie XX wieku społeczeństwu postindustrialnemu, dla którego głównym dobrem i wartością jest informacja.