Wykładnia prawa - definicja, opis, przykłady

Wykładnia prawa to inaczej jego interpretacja. Konieczność stosowania wykładni wynika między innymi ze zmian społecznych, politycznych, gospodarczych, jakie zachodzą przy obowiązywaniu niezmienionych przepisów prawa. Innym powodem dla którego się ja stosuje są zbyt ogólne, bądź niekiedy wręcz błędne sformułowania tekstów prawnych. Wykładnia ważna jest także ze względu na zawiłość i niezrozumiałość języka prawnego.

Interpretacji podlega język za pomocą którego sformułowane są przepisy prawa. Ważna jest zasada „clara non sunt interpretanda” głosząca iż przepisów zrozumiałych i jasnych nie trzeba poddawać interpretacji. 

Termin „wykładnia prawa” interpretuje się w dwóch ujęcia. W ujęciu pragmatycznym chodzi o czynności mające na celu wyjaśnienie znaczenie danego przepisu i interpretację jego treści. W ujęciu apragamtycznym wykładania prawa jest rezultatem ujęcia pragmatycznego. Dyrektywami wykładni prawa z kolei określa się normy określające sposób postępowania w przypadku stosowania wykładni pragmatycznej. 

Wykładnię prawadzieli się z uwagi na różne kryteria. Ze względu na zastosowana metodę wyróżnia się wykładnię: funkcjonalna - związana z nadaną przepisowi funkcją, celową - odpowiadająca celowi jakiemu ma służyć przepis, językową - związaną z językiem w jakim przepis został sformułowany, logiczna - wynikająca z zastosowania zasad logiki oraz wnioskowań prawniczych oraz historyczna - związana z kontekstem historycznym danego przepisu prawa. Kryterium wynikające z tego kto dokonuje danej wykładni prawa dzieli ją na: legalną - sformułowaną przez upoważniony przez prawodawcę organ, doktrynalna - przeprowadzona przez specjalistę prawnika, autentyczna (najbardziej wiarygodna) - wprowadzona przez prawodawcę, formalną - zastosowaną przez organy państwa oraz operatywną - zastosowana w momencie użycia danego przepisu prawa przez odpowiedni organ administracji (np. przez sąd w momencie rozpoznawania sprawy). 

Kryterium efektu natomiast wykładnię prawa dzieli na: rozszerzającą - nadającą danemu przepisowi szerszy zakres niż zostało to przewidziane, zawężającą - nadanie zakresu węższego oraz dosłowną - synonimiczną z wykładnią językową.